Graduation Shows 2022 – St. Joost Breda
In de afstudeertentoonstelling van St. Joost School of Art & Design in Breda gaan veel studenten op zoek naar zichzelf. Pernilla Ellens ging op bezoek en is onder de indruk van de diepgang en de autonomie van de gepresenteerde werken.
Het blijft een mooi gezicht als het oude kloostergebouw waar het St. Joost School of Art & Design in huist opdoemt tussen de bomen. Ik krijg nog altijd romantische associaties bij deze academie in een voormalige seminarie. Een kunstacademie, afgesloten van de wereld en verscholen in de natuur, waar allerlei spannende processen zich ontvouwen en waar jonge mensen zich ontwikkelen tot volwassen kunstenaar. Een prachtige plek, waar het autonome bloeit. De afstudeerexpositie Now Show is, zoals de titel al verraad, inderdaad een eigentijds overzicht van stuk voor stuk autonome presentaties.
De zoektocht naar het zelf lijkt de rode draad van de expositie. Het lijkt alsof de blik bij de meeste studenten naar binnen is gekeerd. Dat is ook niet zo verwonderlijk nadat de studenten twee jaar, een aanzienlijk deel van de vierjarige bachelor opleiding, thuis in lockdown hebben doorgebracht. Opeens was er tijd voor zelfreflectie. Wie ben ik, waar kom ik vandaan, wat heb ik meegemaakt? Hoe beïnvloeden voorgaande en huidige culturen mijn lichaam en zijn? Het zijn vragen die ten grondslag liggen aan veel van de gepresenteerde werken. Nostalgie, rouw, herinneringen, trauma en een duik in de familiegeschiedenis komen aan bod. Naast deze zelfreflectieve tendens zijn er ook studenten die het materiaal volledig voor zich laten spreken. Zij onderzoeken vorm, kleur en materiaal op inventieve en enthousiaste manieren. Op Now Show exposeert een generatie kunstenaars die niet bang is om zichzelf te laten zien en een indruk achter te laten.
Claudia Hezemans
Ik begin bij de afdeling Photo, Film & the Digital. Claudia Hezemans deed een onderzoek naar haar familiegeschiedenis in Litouwen. Ze verkent politieke gebeurtenissen, migratie, moederliefde en intergenerationeel trauma in aantekeningen en plaatst portretten van haar grootmoeder, haar moeder en zichzelf zowel vroeger als nu naast elkaar. In haar indrukwekkende installatie maakt ze zowel tijd als ook twijfel rondom familie en identiteit zichtbaar. Hoe familiegeschiedenissen doorwerken in het
heden, daar sta je niet vaak bij stil. De installatie van Claudia Hezemans geeft daarmee ook inzicht in het
vergaan van de tijd.
Rosalie van de Biezen
Vervolgens bekijk ik de film Een jaar lang niks van Rosalie van de Biezen, een ontroerend portret van twee geliefden. Een van hen rouwt om haar moeder, terwijl haar vriendin, het hoofdpersonage in de film, haar tevergeefs probeert te steunen en te troosten. De scènes waarin niet gesproken wordt, tonen de complexiteit van de liefde het sterkst; een kus in het gras, een innige knuffel in de avondzon, het lijken laatste reddingspogingen, maar in deze toenadering zit hoop. Een mooie representatie van complexe queer liefde, geportretteerd door twee zwarte vrouwen. Een combinatie die je niet vaak (genoeg) ziet in film.
Sophie Engels
Ik ga verder naar de afdeling Art & Research. Daar zie ik dat de ervaring van vrouwen ook centraal staat in het werk van Sophie Engels. Sophie ging in gesprek met vrouwen over seksueel geweld, en maakte mallen van hun benen. Die mallen zijn nu de sculpturen in de installatie, waar audio in verstopt zit. Je kunt je tegen de sculpturen aan vleien en luisteren naar de verhalen die de vrouwen je vertellen. Het voelt intiem om op deze manier naar de verhalen te luisteren. Het lijkt alsof je even heel dichtbij de vrouw en haar verhaal komt. Omdat de sculptuur alleen maar benen betreft, wijst het werk ook op de objectificatie van vrouwen. Vaak ziet men een mooi stel benen, maar achter die schoonheid zit vaak trauma verstopt.
Olivier ‘Olibol’ Otten
Ook Olivier ‘Olibol’ Otten laat innovatieve sculpturen zien. Hij presenteert twee zeefdrukramen als lichtsculpturen. De verschillende lagen op het raam, die je doorgaans van het raam zou wassen, vormen samen een nieuw beeld. Achter het raam staat een lichtbak. Zo wordt het medium van de printtechniek uiteindelijk het werk zelf. Olivier werkt met een combinatie van digitale en traditionele printtechnieken en stelt daarbij vragen over de waarde van drukwerk in een digitaal tijdperk, maar ook over de waarde van beeld en kopie. En hij weet deze vragen om te zetten in een originele sculptuur, die visueel aanspreekt.
Benjamin Schoones, Ramon de Gier en Mike Anna
Dan kom ik aan bij het werk van Benjamin Schoones, Ramon de Gier en Mike Anna die tezamen een indrukwekkende totaalinstallatie hebben neergezet. Ze noemen het een gedeelde ruimtelijke interventie. Het is een enthousiaste presentatie waarin het plezier van het maken en de inventiviteit van het tentoonstellen voelbaar is. Overal in deze ‘zone’ zijn interessante kijkrichtingen en hoekjes, zonder dat het te overdadig wordt. De werken passen goed bij elkaar en vormen een totaalinstallatie, maar toch blijven de individuele bijdragen krachtig herkenbaar in het collectieve. Een verfrissende manier om afstudeerwerk te exposeren.
Rasjel de Waal
Tot slot beland ik bij het werk van Rasjel de Waal, een waardige afsluiter. Rasjel is geïntrigeerd door de substantie van lijm, en hoe het transformeert van vloeibaar naar vast. Ook zoekt zij naar een manier om de energie van het onderbewustzijn over te brengen. Haar missie was om een verleidelijk visueel beeld neer te zetten, waarin die energie voelbaar is. Dat is zeker gelukt, de installatie lijkt wel een droomwereld waarin je kan blijven kijken. De werken zijn inventief in materiaal, visueel sprankelend en de installatie is goed ingericht, omhuld door half-transparant plastic en badend in het witte licht. Rasjel wil de beelden die in haar hoofd zitten vangen in lijm en kleur. Ik zou ook wel in Rasjel’s hoofd willen kijken, of het daar ook zo mooi is.
BIJ METROPOLIS M NUMMER 4 AUG/SEP VERSCHIJNT WEER ONS JAARLIJKS EINDEXAMENOVERZICHT – 80 pagina’s groot – MET RUIM VIJFENZEVENTIG PORTRETTEN VAN AFSTUDEERDERS OP KUNSTACADEMIES IN NEDERLAND EN BELGIË – ALS JE NU EEN JAARABONNEMENT AFSLUIT STUREN WE JE HET NIEUWSTE NUMMER GRATIS OP. MAIL KAROLIEN@METROPOLIS M.COM
Alle foto’s zijn gemaakt door de auteur.
Pernilla Ellens
is onder meer curator en schrijver