Goldin is een sociaal geëngageerde kunstenaar wier werk zowel wat betreft beeldtaal als inhoud velen aanspreekt, van jong tot oud. Van de kunstkenner die allang bekend is met Goldins werk en boodschap, tot mensen die pas door de recente documentaire All the Beauty en the Bloodshed (Laura Poitras, 2022) in aanraking zijn gekomen met deze kunstenaar en haar activistische werk rondom aids en met de actiegroep P.A.I.N. (Prescription Addiction Intervention Now).

Ironische nonchalance

De titel van de tentoonstelling, zo licht Goldin desgevraagd toe in een interview voorafgaand aan de opening van de tentoonstelling, klinkt misschien erg negatief maar is niet uitsluitend zo bedoeld: ‘Het is een waarschuwing, natuurlijk, maar het is ook bedoeld als grap.’ Hoewel ze het somber inziet met de actuele ontwikkelingen in de wereld, met name wat betreft klimaatverandering en AI, wil ze het leven met de voor haar zo kenmerkende ironische nonchalance blijven benaderen.

This Will Not End Well is gevestigd in het souterrain van het Stedelijk Museum Amsterdam en voert de kijker mee door meer dan vijftig jaar uit het leven van de kunstenaar. In totaal worden er zes diaseries getoond: The Other Side; The Ballad of Sexual Dependency, Fire Leap; Sisters, Saints and Sybils; Sirens en Memory Lost. Iedere serie kaart een specifiek thema aan, van het vieren van translevens tot de lifestyles van de leden van Goldins tribe waar onder anderen David Armstrong en Cookie Mueller, twee van haar beste vrienden, en haar ex-partner Bryan deel van uitmaken. De beelden zijn afkomstig uit Goldins eigen archief: kiekjes van vrienden en familiefoto’s worden afgewisseld met snapschots van haar kleurrijke en bohemien leefstijl in Lower Manhattan, Berlijn en London; van huiskamerfeestjes en dragvoorstellingen; confronterende beelden van de tijd die ze in afkickklinieken doorbracht en de wanhoop en het lijden inherent aan het gebruik en afkicken van drugs en pijnstillers. Het geheel schetst een indrukwekkend portret van de tijdsgeest, van aids, activisme en drugsgebruik. Iedere slideshow wordt gepresenteerd in zijn eigen ‘building’, zoals Goldin ze noemt, grote installaties van zwarte veloursachtige stof, die reiken van het plafond tot de vloer. Ze zijn in samenwerking met de kunstenaar ontworpen door architect Hala Wardé.

Wanneer je de tentoonstelling inloopt, kom je terecht op een donker plein waarop een kakofonie van geluiden en melodieën klinkt. Van het plafond tot de vloer reiken de enigmatische installaties van velours die elk op een eigen manier de bezoekers uitnodigt om er binnen te treden. De ingang van elke installatie is ontworpen om verschillende emoties op te roepen, die gerelateerd zijn aan de specifieke thema’s van de slideshow die erin wordt getoond. Verschillende kleurenpaletten, muziek en geluiden roepen spanning op, maken nieuwsgierig of bezorgen juist een beklemmend gevoel.

Vincent van Velsen, conservator fotografie van het Stedelijk Museum Amsterdam, vertelt dat er bij het installeren van de tentoonstelling in Amsterdam veel aandacht is besteed aan het creëren van een bijzondere ervaring voor de bezoeker. Zo is er bewust voor gekozen om bij binnenkomst in de rechthoekige expositieruimte, alle installaties – behalve Sisters, Saints and Sybils – direct in zicht te plaatsen. Het centrale welkomstplein dient daardoor ook als een soort gemeenschappelijke ruimte. In het midden zijn zes lange banken geplaatst waarop de bezoeker kan pauzeren, het werk even kan laten bezinken of de publicatie kan doorbladeren die bij de tentoonstelling is uitgebracht. De gehele vloer van de expositieruimte is bedekt met tapijt. Van Velsen vertelt dat dit een nieuw element was bij de installatie van de tentoonstelling in het Stedelijk. Het tapijt dempt het omgevingsgeluid en versterkt daarmee de intimiteit van de ruimte en van de ervaring als geheel.

In het interview vertelt Goldin dat intimiteit een heel belangrijk aspect is van haar werk: ‘Intimiteit is iets dat voortkomt uit hechte relaties. De mensen op de foto vertrouwden mij genoeg om me ze te laten fotograferen.’ In een tijd waarin veel mensen de meest intieme momenten van hun leven online delen, wil Goldin met deze tentoonstelling terug naar de kern van het begrip intimiteit. Bij binnenkomst bij de tentoonstelling worden bezoekers verzocht geen foto’s te maken van de films en geen videofragmenten ervan online te plaatsen. Goldin vertelt dat deze maatregel bedoeld is om de aandacht van het publiek zoveel mogelijk bij het werk zelf te houden.

Bedden en soundtracks

De zes slideshows duren elk zo’n vijftien á dertig minuten en wisselen kwetsbare zelfportretten en snapshots van vrienden af met stills van landschappen, skyscapes, begraafplaatsen en religieuze beelden. Na een tijdje doorgebracht te hebben in de tentoonstelling begin ik steeds meer vrienden van Goldin te herkennen. Sommige keren in meerdere slideshows terug, net als bepaalde objecten en meubels, met name bedden. Het bed komt terug als toevluchtsoord voor liefde en seksueel genot, maar ook als plek van eenzaamheid, wanhoop, ziekte, herstel en de dood. Meer nog dan met haar foto’s, wil Goldin met haar slideslows de kijker betrekken in wat er op het scherm te zien is, en een fysieke reactie teweegbrengen. Zoals ze het zelf verwoordt: ‘Het is de bedoeling dat mensen in hun lichaam voelen wat er op het scherm gebeurt.’

Goldin vertelt dat ze eigenlijk altijd al filmmaker wilde worden en dat ze met de slideshow een tussenvorm heeft gevonden waarin deze ambitie samensmelt met haar bestaande werk. Naast de afbeeldingen vormt in elke slideshow ook de soundtrack een onmisbaar onderdeel. Goldin combineerde hiervoor uiteenlopende muziek die kenmerkend was voor de tijdsgeest – waarmee ze terloops een inkijkje biedt in de muziekgeschiedenis vanaf de jaren zeventig tot en met het begin van het nieuwe millennium. Nummers van Nick Cave, Johnny Cash, Velvet Underground en This Mortal Coil versterken de inhoud van het werk en de ervaring van de kijker. Tijdens mijn bezoek zongen meerdere mensen enthousiast met de soundtrack mee, al zag ik ook bezoekers in een andere installatie sprakeloos en zichtbaar geëmotioneerd naar het scherm staren. Hier en daar wordt de soundtrack aangevuld met voice-overs die Goldin zelf insprak. In Sisters, Saints and Sybils, bijvoorbeeld, leest ze delen uit de klinische rapporten van haar zus Barbara voor, en praat ze over haar ouders. Elders hoor je spraakberichten van vrienden, telefoongesprekken of persoonlijke beschrijvingen van verslaving.

Na mijn bezoek ben ik, net als twintig jaar geleden, enorm onder de indruk van Goldins werk, met het verschil dat ik nu duidelijke verbanden kan leggen met wat er speelt in onze huidige maatschappij. De tentoonstelling in het Stedelijk Museum Amsterdam is dan ook zeker een aanrader voor eenieder die geïnteresseerd is in wat Goldin zelf ‘de laatste terugblik op haar leven’ noemt. Houd er wel rekening mee dat je na afloop even tijd nodig zult hebben om alles een plek te geven en te verwerken, voordat je de blik weer op de wereld om je heen richt. En onthoud: het hoeft natuurlijk niet slecht af te lopen.