metropolis m

De terreur van de nutswaarde. Bavo raakt in hun nieuwe boek Too Active To Act niet uitgepraat over het Nederlandse pragmatisme. De Belgische filosofen Gideon Boie en Matthias Pauwels, die al jaren in Rotterdam wonen, hekelen de in hun ogen weerzinwekkende Hollandse neiging tot het praktische compromis, vooral onder culturele actoren die menen zich te engageren met de maatschappij.

In een meerdere hoofdstukken durende aanval wordt korte metten gemaakt met deze Hollandse polderzucht, die maakt dat de kritische outsider zich voortdurend vrijwillig laat opslokken door het systeem, om vervolgens keurig op de daartoe beschikbaar gestelde kavels zijn sociaal-geëngageerd dingetje te doen.

Zelf denken de culturele actoren dat dit heel zinvol is, Bavo ziet dat anders. De directe ingreep in samenwerking met betrokkenen, of het nu zielige hoertjes zijn of achtergestelde allochtonen, is in de ogen van Bavo een schandalig compromis dat bestaande verhoudingen niet bestrijdt maar bevestigt.

Het zijn vooral de sociaal-maatschappelijke projecten die voortkomen uit percentageregelingen, zoals het omvangrijke programma WiMBY in Hoogvliet van Crimson en het Virtueel Museum op de Zuidas, die het moeten ontgelden. De manier waarop hier kritische stellingen worden verlaten ten behoeve van schemerige privaat-publieke samenwerkingen, vormen een grote steen des aanstoots voor Bavo.

Too Active Too Act leest als een page turner. Het is scherp en amusant, op punten zelfs genadeloos naar de Nederlandse cultuur van pappen en nathouden, van kopjes thee en iedereen erbij houden. Niemand wordt gespaard, ofschoon het boek evenmin brutaal op de man speelt. Iedereen in Nederland lijkt in ogen van Bavo bevangen door het Hollandse pragmatisme. Het is een waarachtige Hollanditis.

Zelf verkiest Bavo het kritische debat boven de zalvende ingreep. ‘Moedig weerstand bieden’, dat is wat Bavo wil wanneer het gaat om uitdrukking te geven aan gevoelens van verontwaardiging over schrijnende maatschappelijke problemen. Thomas Hirschhorn, Michael Moore en Christoph Schlingensief zijn hun grote voorbeelden. Deze actievoerders zoeken keiharde confrontatie met de verantwoordelijken, door ze in de val te lokken van hun eigen abjecte strategieën, die in allerlei varianten met ijzeren consequentie worden doorgetrokken en uitvergroot, en zo te schande gezet.

Het boek Too Active To Act past in het huidige maatschappelijke klimaat, dat gekenmerkt wordt door een verhevigd politiek debat en de opkomst van nieuwe ideologische tegenstellingen. Je zou het zelfs met wat goede wil als een handboek kunnen zien, dat de culturele therapeuten laat wennen aan deze nieuwe ‘ontpolderde’ tijden, waarin tegenstellingen gemarkeerd worden en het onderlinge debat niet op verzoening gericht is.

In het boek staat een beeldessay van Hendrik-Jan Grievink.

NU TE KOOP IN DE WEBWINKEL VAN METROPOLIS M VOOR €15.