metropolis m

Het gesprek tussen Cosima von Bonin en Daffy Duck is zonder meer het hoogtepunt van Source Book 9 van Witte de With, gewijd aan Von Bonin in het kader van de grote tentoonstelling die ze in het Rotterdamse kunstcentrum heeft ingericht.

Daffy Duck is een cartoonfiguur, opgewonden standje, onbepaald geslacht, die, zo zegt Duck zelf, liefst naar zichzelf luistert. Ook in dit interview, dat daarmee een zekere overbodigheid kent. Daar komen Cosima en Daffy gaandeweg ook zelf achter, om niettemin gewoon door te gaan totdat het gesprek enigszins geagiteerd eindigt. Notulist is Dirk von Lutzow, musicus, criticus voor onder andere Texte zur Kunst, die, zo staat er ietwat onheilspellend in het colofon, al tien jaar als slaaf werkt voor Cosima von Bonin.

Als je het werk van Von Bonin uitgelegd wilt krijgen hoef je dit Source Book niet te gaan lezen. Er staan wel artikelen in waarin een poging gewaagd wordt, van Zoë Gray, de verantwoordelijk curator van de tentoonstelling, en Mami Katoaka, maar hun verklaringen kennen eenzelfde neiging tot ontwijking als het werk von Von Bonin zelf. Ze zeggen het ook zelf met zoveel woorden, en noemen haar kunst uiterst dubbelzinnig.

Source Book is het best vergelijkenderwijs te lezen, als een parallel universum naast de kunst van de mysterieuze Keulse kunstenaar. Het is precies dat wat het ook pretendeert te zijn: een bronnenboek waarin iets duidelijk wordt over wat de kunstenaar inspireert.

De hand van de kunstenaar manifesteert zich vooral in de keuze voor het interview met Daffy Duck, een verhaal van Mark von Schlegell en de overname van een complete serie artikelen uit het Amerikaanse culturele tijdschrift Cabinet, gewijd aan het grote thema van de tentoonstelling van Von Bonin: luiheid en apathie.

De nietsnut. In de tentoonstelling in Rotterdam en dit boekje passeren er een heel stel, met als meest prominente gasten Daffy Duck, Pinokkio en niet te vergeten Von Bonin zelf, die zich voor een nietsnut in Rotterdam uiterst actief toont. Maar fanatisme en het onnutte en apathie gaan wonderbaarlijk goed samen, zo blijkt.

Het heeft iets nostalgisch, Von Bonins verheerlijking van de nietsnut, met zijn afwijking van de burgerlijke norm, het calvinistische (en kapitalistische) arbeidsethos, en de daaruit volgende positionering van kunst als een vrijzinnige en onnutte vorm van luxe, van dolce far niente. Maar in een tijd waarin de politiek maatschappelijke relevantie eist van de kunst, en op z’n minst een vermogen economisch de eigen broek op te houden, krijgt deze cultus van artistiek gevoede luiheid en nutteloosheid als vanzelf een politieke dimensie.

Source Book 9 / 2010
Cosima von Bonin
Redactie Zoë Gray en Nicolaus Schafhausen
ISBN 978-90-73362-91-8