metropolis m

Jacqueline Schoemaker is een Cuyversiaan. Wim Cuyvers is een architect/onderzoeker, onder andere ontwerper van het gebouw van Stroom in Den Haag, die naam heeft gemaakt met een geheel eigen analyse van de stad en stedelijkheid, die hij onder andere aan de Jan van Eyck Academie aan studenten heeft overgebracht.

Een van hen was Jacqueline Schoemaker, die, zo leert haar cv, Engelse Taal- en Letterkunde (1994) en Cultural Analysis (2005) aan de Universiteit van Amsterdam studeerde, en in het kader van haar studie samen met Ginette Verstraete onderzoek deed naar Walter Benjamin en het ‘lezen’ van de stad. Je zou dus kunnen zeggen dat Schoemaker een Cuyversiaan was zelfs voordat ze les had gekregen van Wim Cuyvers, omdat ze het alternatieve lezen van de stad en stedelijkheid al bezig was eigen te maken, met dank aan Walter Benjamin. Waarbij de vraag rijst of een Cuijversiaan niet beter een Benjaminiaan genoemd kan worden. Ik denk dat Schoemaker die vraag waarschijnlijk beter weet te beantwoorden dan ik. Ik zelf heb het vermoeden dat Cuyversianen toch net anders over steden en stedelijkheid denken dan Benjaminianen, simpelweg omdat ze in de eenentwintigste eeuw leven en Benjamin niet. Overigens sluit ik ook niet uit dat Schoemaker zich vooral heel erg Schoemaker vindt.

Hoe het ook zij: Schoemaker heeft een opmerkelijk boek geschreven, De ongedeelde stad, dat is uitgegeven bij Onomatopee. In De ongedeelde stad neemt Schoemaker je aan de hand op een wandeling door een stad – het is Amsterdam, maar dat staat er niet eens zo helder bij. Het is meer een stad der steden die beschreven wordt, met alles erop en eraan. Zij onderneemt die tocht niet op een normale manier, maar na een traject te hebben uitgetekend met een rechte lijn. In het boek beschrijft ze de onmogelijkheid van die tocht via een rechte lijn (de kortste weg van A naar B) door de stad van tegenwoordig, met zijn wegen, verordeningen, private terreinen en andere obstakels. Het is een gekeer en gedraai van jewelste om die rechte lijn maar zoveel mogelijk te volgen, waarbij Schoemaker gaandeweg de stad compleet van binnen naar buiten keert.

De ongedeelde stad is een beschouwend boek vol observaties over hoe de stad te lezen, in kaart te brengen, en omgekeerd van de kaart te lezen, om haar te kunnen duiden en begrijpen, met of zonder kaart. Wat maakt de stad tot stad, waar begint ze en waar houdt ze op, hoe steekt ze in elkaar en hoe bepaal je er richting (wie bepaalt er richting?), hoe en waarom, et cetera? Ik heb niet zo vaak een verhaal gelezen dat je zozeer onderdeel van de stad, haar naar ordeloosheid neigende ordeningen laat voelen als dit. De ongedeelde stad is ook een kritisch boek, een boek dat zich zorgen maakt over allerlei ontwikkelingen in de stad.

De rechte lijn die haar route door de beschreven stad bepaalt is in feite een olifantenpaadje, zo vertelt Schoemaker. Op haar website lees ik dat ze eind augustus zo’n paadje trekt door Brussel, tijdens een workshop: ‘Met behulp van een topografische kaart loop je een van tevoren vastgestelde lijn door de stad, waarop je de informele doorgangen registreert die je tegenkomt. Het volgen van een willekeurige lijn heeft als voordeel dat je scherper observeert dan wanneer je een bestaande route zou lopen, en dat je langs plekken komt die je normaal misschien niet zou kiezen. Je loopt wellicht ergens onderweg tegen je eigen grenzen aan van wat een doorgang is. Door je te laten leiden door de lijn, krijg je een objectieve dwarsdoorsnede van het stedelijke gebied: hoofdwegen, woonwijken, parken, industrie en sideways.’ Als je in de buurt bent: ga mee. Ik denk dat je de stad gaat zien zoals je haar nooit eerder hebt gezien.

THE UNDIVIDED CITY / DE ONGEDEELDE STAD
OMP75.2.2
Pages:129
Size: 150 x 210 mm
Cover: Lessebo Design 1.3 naturel 300 gr, PMS 8003 & PMS 226
Inside: Lessebo Design 1.3 naturel 100 gr, black/white
Text and translation: Jacqueline Schoemaker
Final editing: Jacqueline Schoemaker, Freek Lomme
Graphic design: Arthur Roeloffzen
Printing: Lecturis
Edition: 500
ISBN: 978­90­78454­86­1