metropolis m

De vaste ontwerpers van Metropolis M gingen even helemaal los op het eigen werk: 75b doet 75b op z’n 75b’s.

Als je Arab Spring and Aaron Winter van Rens Muis en Pieter Vos – de oprichters van ontwerpbureau 75b – in handen hebt, heb je het gevoel dat je echt een boek vast hebt. Een dikke harde kaft, goed formaat, de tekst staat mooi op de geschreven pagina’s die op zichzelf weer een goede kleur, dikte en feel hebben. Het is duidelijk dat het 264 pagina’s tellende overzichtswerk is gemaakt door ontwerpers met kennis van wat ze doen. Verschillende soorten papier voor de verschillende soorten inhoud: afhankelijk van het type en aantal afbeeldingen is er een andere soort papier gekozen. Over het grote aantal mogelijkheden op dit gebied heeft Pieter Vos een pagina geschreven: wit is nooit echt wit, zwart bestaat nauwelijks uit zwart en kleur komt er door het soort papier altijd weer anders uit.

De pagina’s met afbeeldingen zien er uit als Google-image-search, of een Tumblr, met heel veel afbeeldingen zonder een duidelijk waar te nemen logica. Maar bij 75b, net als bij Google, is er wel degelijk een logica die zich niet aan de gebruiker, of lezer, kenbaar maakt. Bij 75b bestaat die logica uit intuïtie. Dat is namelijk de basis van hun ontwerpen: ze zijn eenvoudig, functioneel en worden nauwelijks uitgelegd, maar ze kloppen altijd. Hun gevoel voor verhouding, compositie en balans toont zich wel – maar is niet goed uit te leggen. Wie Metropolis M leest, Mister Motley las, of de huisstijl van Institut Neerlandais, Lantaren Venster, IFFR, het Ro Theater of TENT kent, herkent de eenvoudige, functionele beeldtaal met deze juiste feeling voor compositie en informationele hiërarchie.

De teksten in het boek – een geschreven door Muis, de ander door Vos – gaan vaak over het grote belang van hun artistiek-autonome positie, en hoe ze deze in tact trachten te houden, ondanks hun opdrachtgevers. Ook is er een aantal maal een sneer richting de ‘armoede voor het oog en het brein’ van pr- en communicatiebureaus met hun nietszeggende marktanalyses, merkprofielen en moodboards: ’quasi-eigenwijze verzinsels van deze creatieve ondernemers [staan] garant voor een volkomen inwisselbare en zouteloze vormgevingsproductie’. In het verlengde moeten de ideeën van het Rotterdamse stadsbestuur over de creative class het eveneens ontgelden. Aangename rechttoe rechtaan kritiek van de zelfbenoemde Statler & Waldorf, opgegroeid in tijden van anti-cultuur, wars van hip gedoe en alle mensen en gelegenheden die daarbij horen – Now&Wow uitgezonderd.

Als gevolg van hun autonome positie en intuïtieve werkwijze heeft 75b ‘geen zin om met een plausibele verklaring te komen zonder dat [zij weten] wat die verklaring zou moeten zijn.’ Ze doen wat hen goed lijkt en ‘opdrachtgevers hadden gelukkig meestal geen benul’ van wat ontwerpprijzen inhouden en volgen deze argeloos richting de winnaars (cq. 75b). Trucjes om ontwerpen er toch door te krijgen worden eveneens vlot en vermakelijk verteld, hoewel hier soms net te veel dedain doorschemert ten opzichte van de personen en instellingen die hun honorarium betalen.

Hun ontwerpen zijn getoond in museale context, maar op een enkele uitzondering na altijd in exposities over grafisch ontwerp. De experimentele vrije werken neigen naar kunst, maar blijven toch grafisch. Anderzijds hinten de ontwerpen in opdracht op hun beurt weer naar kunst. Misschien bevinden ze zich met hun ‘gespleten praktijk’ en ‘absurd karakter’ dan echt op het snijvlak tussen deze twee gebieden waarover het persbericht spreekt.

Zelf zien Rens Muis en Pieter Vos zichzelf ook graag als iets dat op een kunstenaar lijkt. De autonome positie die zij eisen is hier onderdeel van en wordt verdedigd in het pleidooi voor de vrije positie van kunst: ‘geen enkele vorm van opgelegde waarden, nut, logica, maatschappelijk streven of economisch gedreven handelen’ mag deze aantasten. Lelijk en mooi bestaan niet, het gaat om gewenning. Arab Spring and Aaron Winter is daarom als een tang op een varken: het slaat misschien wel nergens op, maar het oogt goed.

Arab Spring and Aaron Winter. The Work of 75B
Rens Muis en Pieter Vos
NAI010 publishers, €39,95
ISBN 978 94 6208 040 9