De zwanenzang van TAG
Een zwanenzang kan des te aangrijpender zijn wanneer de zanger ervan niet weet dat het zijn of haar laatste lied is. Suzanne Wallinga, directeur en curator van kunstruimte TAG in Den Haag en de Litouwse kunstenaar Žilvinas Landzbergas (1979), die daar nu een solotentoonstelling heeft, wisten ongetwijfeld niet dat Sunset (de titel kon, achteraf bekeken, niet toepasselijker) de zwanenzang zou worden van TAG. Na bijna negen jaar valt het doek. Een negatief subsidieadvies van de Haagse kunstraad is de oorzaak. Sunset is nog t/m 3 juni te zien.
Landzbergas maakte voor TAG een totaalinstallatie die begint bij een strandtent en eindigt in een verlaten bos. Net achter de voordeur is een façade opgetrokken met een wall-to-wall muurschildering van het woord ‘Sunset’ in nostalgische stijl op een oud-rode achtergrond. Een kleine fontein in een badkuip, een minibar in de muur verwerkt. Via een deur in de façade stap je van het Caribische gevoel een werkkamer/blokhut binnen. De installatie To my homeless god (2011) bestaat uit twee rekken gevuld met spullen, een muurtekeningen, een bureautje met net verlaten kruk. Bijna alles in de ruimte is van hout gemaakt: houten vogels, houten maskers, houten geometrische vormen, houten zandlopers en houten boeken. Alles klopt qua vorm, maar niets is echt bruikbaar. Onder deze werkkamer, op de benedenverdieping van TAG, is de installatie For Ever Again (2011), een soort verstild bos, te zien. Op een houten bankje onder een slinger beschilderde lampjes, kijk je naar twee afgezaagde boomstammen die een hoedje op lijken te hebben. Tussen hen in ligt een meertje dat je weerspiegelt, als een soort Narcissus. Aan de horizon zien we de bergen, geschilderd op bamboegordijnen. De zee is heel ver weg.
Landzbergas maakt niet alleen totaalinstallaties of decors, een soort sprookjesachtige settings waar de acteurs in ontbreken, maar ook totaalillusies. Wallinga werkte al eerder met Landzbergas voor haar tentoonstelling Lunar Distance in De Hallen Haarlem (2009). Hun samenwerking moet goed zijn, dat zie je aan alles. De ruimte van TAG wordt getemd met muurtjes, schuttingen, doeken. Landzbergas is overal en zijn pathos – het werk is melancholisch, schuwt de emoties niet – goed voelbaar. Ze hebben het niet geweten, maar Wallinga en Landzbergas hadden TAG geen mooiere zwanenzang kunnen geven. En zoals elke goede zwanenzang doet ook deze pijn.
Sunset en TAG zijn nog t/m 10 juni te zien, op afspraak.
Suzanne Wallinga over de sluiting
Het nieuwe TAG gebouw aan de Veerkade in Den Haag werd nog geen twee jaar geleden opgeleverd, je bent pas sinds januari van dit jaar directeur en curator van TAG, en toch valt het doek definitief. Was dit onverwachts?
‘Ik begon natuurlijk niet naïef aan deze klus. Ik was al sinds juni 2010 als curator bij het programma van TAG betrokken, wist van de plannen van de gemeente om fors te bezuinigen en wist ook dat TAG er financieel niet goed voorstond. Wat me wel verbaasde was dat we een negatief advies kregen ondanks het feit dat de wethouder ons vertelde dat kleine instellingen gespaard zouden blijven. Omdat TAG geen financiële buffer heeft, nam het bestuur van TAG het besluit om de instelling met onmiddellijke ingang te sluiten.’
Heb je het gevoel dat je een serieuze kans hebt gekregen om TAG weer zijn plek in de stad te geven nadat het 2 jaar gesloten was en dat je de nieuwe koers die je inzette hebt kunnen ‘waarmaken’?
‘We hadden een heel mooi programma uiteengezet voor de komende jaren. In 2012 moest de nieuwe koers van TAG echt vorm krijgen, dat heeft de commissie helaas niet willen afwachten. Dat is uiteraard ontzettend teleurstellend. En ik had, zonder meer, graag de kans gekregen te bewijzen wat het nieuwe TAG had kunnen doen en worden. TAG neemt namelijk echt een eigen positie in in Den Haag, deze verdwijnt nu.’
Zou je iets kunnen vertellen over die nieuwe koers van TAG? De instelling stond met name bekend als plek waar nieuwe media kunst, geluidskunst, art & science getoond werden. Maar daar heb jij verandering in gebracht.
‘Inderdaad. Vanaf 2010 is ook in gesprekken met de vorige leider van TAG, Hicham Khalidi, gesproken over of deze keuze voor een specifiek medium nog wel relevant is. Na de jaren ’90 zijn medialiteit en onderzoek toch echt onderdeel gaan uitmaken van de kunstenaarspraktijk. Het is zinvoller te kiezen voor het tonen van een ontwikkeling of een nieuwe beweging dan voor één medium. TAG richtte zich daarom steeds meer op waarneming in de beeldende kunst, soms via nieuwe media maar heel vaak ook zonder dat daar een stekker aan te pas kwam. In 2011 bekeken we waarneming vanuit het thema “het kleinst waarneembare verschil”, in 2012 lag de focus op “het speculatieve” en op kunstenaars die zich verhouden tot tijd – verleden, heden, toekomst.’
Waar kijk je met plezier op terug? Waar kijk je met plezier naar vooruit?
‘Ik ben, ondanks deze klap, erg blij dat ik voor TAG heb gewerkt. De serie tentoonstellingen die ik kon realiseren – The One Two van Uta Eisenreich en Martijn Hendriks, Can we leave things as they are? van Rory Pilgrim en Louwrien Weijers, samen met Khalidi de tentoonstelling Alles, was sie über Chemie wissen müssen tijdens Club Transmediale in Berlijn, Double or Nothing met Eileen Maxson, Leidy Churchman en A.K. Burns en tenslotte Sunset van Žilvinas Landzbergas – daar ben ik blij mee en trots op. Dat verhaal, hoe kunstenaars met waarneming, materialiteit en betekenis werken, wil ik voortzetten. Op een andere locatie uiteraard, of op verschillende locaties. Daar kijk ik naar uit.’
Žilvinas Landzbergas, Sunset
21 april – 3 juni 2012
TAG, Den Haag
tag.do
Maaike Lauwaert