metropolis m

Philippe Grammaticopoulos, La Regulateur, 2004, courtesy Van Abbemuseum

In vergelijking met de kunst die normaal in musea te zien is, zijn strips vrijer. Ze hoeven zich niet te houden aan de regels van het gangbare kunstdiscours. Curator Galit Eilat maakte voor het Van Abbemuseum een tentoonstelling die die vrijheid ten volle benut en geen enkel blad voor de mond neemt.

Joris Lindhout:

Lees je veel strips?

Galit Eilat

‘Tegenwoordig minder dan vroeger, maar ik lees ze nog steeds.’

Joris Lindhout:

De laatste jaren zie je dat er steeds meer ruimte komt voor serieuze en artistieke strips. Die lees je niet?

Galit Eilat

‘Ik ben opgegroeid met underground strips, niet met graphic novels. Ik ben van een andere generatie. Maar het houdt me nog steeds bezig. De tentoonstelling in het Van Abbemuseum is al de derde die ik maak met het idee van de strip in mijn achterhoofd.’

Joris Lindhout:

Je gebruikt liever de term ‘sequentiële kunst’ dan het simpele ‘strips’. Kan je dat toelichten?

Galit Eilat

‘Ik geef de voorkeur aan de term omdat het de mogelijkheid biedt me bezig te houden met de ontwikkeling van line-art. Ik ben geïnteresseerd in de mogelijkheden die de verschillende sequentiële media bieden qua expressie. Daarnaast vind ik het belangrijk dat het werk geëngageerd is en zich inlaat met sociaal-politieke thema’s. In een strip kan je andere zaken aankaarten dan in een film of met fotografie. Het medium biedt ruimte tussen de boodschap van het werk en de realiteit, waaraan de toeschouwer zelf invulling kan geven.’

Philippe Grammaticopoulos, La Regulateur, 2004, courtesy Van Abbemuseum
Joris Lindhout:

Is het museum wel een geschikte plek om strips te tonen?

Galit Eilat

‘Mijn tentoonstelling gaat over werken die in essentie politiek correct zijn maar zich incorrect voordoen. Hierdoor ontstaat er een soort twist tussen wat je ziet, wat het werk wil zeggen en hoe het dat zegt. Ik wil ook een tentoonstelling maken waar je bij het binnenkomen van een zaal niet slechts de ruggen van andere bezoekers ziet.’

Joris Lindhout:

Dat is bij strips nogal een uitdaging…

Galit Eilat

‘Zeker! Het is iets wat me bezig houdt. Stel je voor, je komt als buitenaards wezen uit de ruimte en bezoekt een museum op aarde. Je ziet dan een heleboel mensen die naar de ruggen van andere mensen kijken! Een mooi voorbeeld van een tentoonstelling waarbij de curatoren hier goed over hebben nagedacht was Jacques Tati, deux temps, trois mouvements van Macha Makeïeff en Stéphane Goudet in de Cinémathèque Française in Parijs in 2009. Je kon hier uitstekend zien wat de andere bezoekers aan het doen en aan het bekijken waren. Dit creëerde een hele andere dynamiek: er werden veel blikken uitgewisseld tussen de bezoekers.’

Joris Lindhout:

Hoe pak je dat aan? Een museumbezoek is vaak een heel solitaire aangelegenheid. Helemaal nu je vaak een app kan gebruiken om een rondleiding te volgen.

Galit Eilat

‘Als er iets fantastisch is aan het museum, dan is het de mogelijkheid om je samen met een groep andere mensen dingen voor te stellen. Dat maakt het uniek. Tijdens dOCUMENTA 13 kon je via de iPhone een werk van Janet Cardiff & George Bures Miller FOREST (For a Thousand Years) bekijken. Het werk was een rondleiding die je samen met andere bezoekers kon volgen. De interactie tussen de deelnemers werkte heel goed. Een ander voorbeeld vind ik de installatie van William Kentridge (The Refusal of Time) in Kassel. Mensen konden hier vrij in rondlopen en hun bewegingen creëerden een choreografische laag over het werk heen.’

Joris Lindhout:

Heeft deze installatie ook een nieuwe weg gebaand voor de sequentiële kunst?

Galit Eilat

‘Ik ben voorzichtig met het woord ‘nieuw’ maar het is zeker iets anders als bijvoorbeeld de performances van Tino Sehgal. In The Refusal of Time ben je onderdeel van het werk terwijl je het ook aan het bekijken bent. Toch wil ik het woord ‘nieuw’ liever niet gebruiken omdat ik denk dat deze ideeën afkomstig zijn uit de theatertraditie. Choreografie en interactie hoeven ook niet in het werk zelf te zitten. Toen de Tati tentoonstelling werd gemaakt was hij zelf al lang overleden. De curatoren hebben heel goed nagedacht over hoe er ruimte gecreëerd kon worden waarin de bezoekers hun fascinatie en interesse over Tati’s werk konden delen. Dat ben ik ook aan het doen in Black or White.’

Joris Lindhout:

De werken in Black or White zijn heftig en politiek, niet bepaald Tati’s komische verbeelding van de strijd tussen mens en moderniteit. Wat is je bedoeling precies?

Galit Eilat

‘De tentoonstelling gaat niet over één specifiek politiek conflict. De deelnemende kunstenaars komen allemaal uit verschillende landen en zijn van verschillende generaties. Hun werken hebben met elkaar gemeen dat ze een positie innemen binnen een politiek conflict. Dat doen ze met een medium waarmee ze snel en recht voor z’n raap uit de hoek kunnen komen. De strip en de animatie bevinden zich buiten de enigszins verstikkende greep van het beeldende kunstdiscours en vormen zo een soort van morele vrijplaats. Sommige werken in Black or White die gebruikmaken van deze ‘vrijheid’ komen obsceen, vuig of bot over en dagen onze ideeën over politieke correctheid en sociaal-culturele taboes uit. Ik wil inzicht geven in de expressieve mogelijkheden die sequentiële kunst in een politiek conflict kan bieden.’


Joris Lindhout is kunstenaar en curator

Black or White
Van Abbemuseum
8 juni -17 november

Met werk van Michael J. Baers, Robert Crumb, Emma De Swaef and Marc Roels, Piotr Duma?a, Extrastruggle, Philippe Grammaticopoulos, William Kentridge, Phil Mulack or Whiteloy, Pontiac (Peter Pontiac) en Ton Smits.

DIT ARTIKEL IS GEPUBLICEERD IN METROPOLIS M Nr 3-2013
NU IN DE WINKEL IN NEDERLAND EN BELGIË VOOR €10,50
EN IN DE WEBWINKEL

Joris Lindhout

Recente artikelen