Jeroen Kooijmans The Fish Pond Song
Het is zover: The Fish Pond Song, het omvangrijke filmproject waaraan Jeroen Kooijmans jaren werkte, gaat in het Stedelijk Museum ‘s-Hertogenbosch in première. Sanneke Huisman sprak met de kunstenaar over de filminstallatie die net zoveel te maken heeft met Jheronimus Bosch als met de Twin Towers.
‘Ik had er altijd een hekel aan als mensen bij het afronden van een project vroegen naar het volgende. Dat is net alsof je een vrouw direct na haar bevalling vraagt naar haar volgende kind’, begint Jeroen Kooijmans (1967, Schijndel). ‘Een manier om dit te omzeilen vond ik in het werken aan een meerjarig project. Het enige antwoord dat je dan hoeft te geven is “Het volgende deel”.’ Het is Kooijmans’ nuchtere verklaring voor zijn ambitieuze The Fish Pond Song dat in Den Bosch wordt gepresenteerd in het kader van het Hjeronimus Boschjaar.
Kooijmans werd vernoemd naar Jeroen Bosch. ‘De replica’s van de laatmiddeleeuwse schilderijen die aan de wanden van mijn ouderlijk huis prijkten, hebben me al vanaf mijn jeugd gefascineerd’, zegt hij over zijn naamgenoot. De invloed van de schilderijen, met name Bosch’ Tuin der Lusten, is merkbaar in de filmtrilogie, zowel in de stijl ervan, als in de manieren waarop Kooijmans zijn verhalen opbouwt, opgedeeld in talloze fantasierijke kleine scènes. In het Stedelijk Museum van Den Bosch zal Kooijmans al het materiaal, bestaande uit korte films, video-installaties en architectonisch meubilair, samenbrengen in een ruimte van veertien bij vijftig meter. Als generale repetitie bouwde hij een 1:1 proefopstelling in een enorme loods nabij het museum.
Hoewel Kooijmans officieel in 2006 met het project startte, werd de basis al eerder gelegd, rond de eeuwwisseling toen hij in New York woonde. Hij was in die stad in verband met een residency bij PS 1, waar hij was aangenomen met een voorstel over het maken van land in de lucht. De projectschets is schrikbarend visionair. Op 1 september 2001 begon hij eraan tijdens een verblijf op basis van een tekening van het World Trade Center gehuld in een grote wolk. Enkele dagen later werd dat beeld schrikbarend werkelijkheid. ‘Ik ben erg bijgelovig en had moeite deze samenloop te verwerken’, vertelt Kooijmans. Met de aanslag brak de hel op aarde los en van de zwevende of hangende tuinen (niet zonder Bijbelse connotatie) waarmee hij de torens in zijn voorstel had omgeven, kwam niets meer terecht.
Conflict is een terugkerend element in het oeuvre van Kooijmans. Net als in het geval van de Twin Towers streeft Kooijmans er niet naar politieke, sociale of religieuze kwesties aan de kaak te stellen, maar hij ontkomt er niet aan. ‘The Fish Pond Song bezingt in drie installaties een imaginaire oorlog’, omschrijft de kunstenaar zijn project. De oorlog zonder grof geschut is er een op metaniveau. Ieder videowerk in de installatie wordt in loop vertoond, zonder eenduidig narratief. Vrede en oorlog worden tot eeuwig terugkerende abstracte termen, even actueel als historisch. De drie grote installaties zijn met elkaar verbonden in een gesloten circuit: het parcours door de installatie heeft de vorm van een lemniscaat, het symbool voor oneindigheid. Tommy Wieringa schreef er gedichten bij die ons tijdens het beleven van deze zich herhalende geschiedenissen van enige houvast moeten voorzien.
Het eerste deel van The Fish Pond Song, opgenomen in de Bommelerwaard, toont een typisch Nederlands landschap….
Jeroen Kooijmans
The Fish Pond Song
19.12.2015 t/m 5.6.2016
Sanneke Huisman
