Het lichaam in beweging
Natuurlijk zijn lichamen altijd overal. We zijn tot op een hoog niveau onze lichamen. Het moment waarop we als mensen overgaan in software ligt nog ver voor ons. En die lichamen worden voortdurend ingezet in beeldende kunst, steeds meer lijkt het wel. Ze voeren performances uit, zijn het onderwerp van werk, of raken toevallig in een kunstwerk verzeild.
Tegenover hoog abstracte kunst of extreem conceptuele kunst, staat het lichaam voor zo’n concreetheid dat het werk er meteen toe doet. Moet je bij abstracte of conceptuele kunst graven en zoeken naar de juiste referenties om het werk te openen, wanneer er lichamen in het spel zijn is er altijd die hele concrete referentie: het lijf. Dat biedt je als kijker een eerste houvast of ingang en daarna is het dan zaak verder te gaan graven, zoeken, verbanden te leggen, of wat je ook maar doet als je kunst kijkt.
Het lichaam is daarmee tezelfdertijd enorm concreet en toch niet direct interpreteerbaar want nooit voor één gat te vangen. Dat maakt het zo dankbaar, en vaak zo sterk wanneer er lichamen in kunst voorkomen. Hier een volstrekt onvolledig overzicht van de lichamen in kunst die deze week bij mij binnenkwamen, zij het via de post, e-mail of sociale media.
[h1]Het grappige lichaam
gerlach en koop stellen in het Bonnefantenmuseum in Maastricht de collectietentoonstelling : samen met werk van onder andere Joseph Beuys, Marcel Broodthaers, Pieter Brueghel de Jonge, Eliza Frissen, Daan van Golden, On Kawara, Marijn van Kreij en Richard Serra.
Het openingsbeeld dat ze kiezen is Les double pieds van Marcel Broodthaers, een foto uit een boek dat hij maakte in Zuid-Limburg. De mannen zijn per twee in een grote broek gehesen. Bij de linker figuur ziet dat er nog best comfortabel uit, rechts is het wachten tot ze omvallen. Aan de schoenen is te zien dat ze telkens allemaal wijdbeens staan, dus links en rechts een been door een broekspijp hebben gestoken. Dat helpt bij het evenwicht maar lijkt me dan weer ongemakkelijk bij het aan- en uitdoen.
Het verwarrende lichaam
Kunstenaar Johannes Paul Raether performt als Schwarmwesen, een figuur die volgens de Facebook pagina een huisdier is. Schwarmwesen is in verschillende steden te zien, in etalages van winkels, zoals hier op de foto, maar ook op straat. Hij maakt een psycho-realistische reis, een extatische wandeling doorheen geheugen, objecten, geschiedenis en openbaar vervoer. Het is Identitecture Version 6.1.3, een volstrekt hybride interpretatie van lichaam en mens. Tenminste, als ik het goed begrepen heb. Want verwarrend is dit lichaam zeker.
Het beroemde lichaam
Filmmakers Ester Gould en Reijer Zwaan maakten een documentaire over de jonge mannen die in 1990 met Madonna op tour gingen. Strike a Pose is nog steeds een beroemde uitspraak, een kreet waarmee je iemand kan oproepen om te poseren; deze zeven mannen waren voor velen minstens zo belangrijk als Madonna. De documentaire blikt terug en kijkt naar hun leven nu, 25 jaar later waarin het moeilijk, soms onmogelijk blijkt te leven buiten de schijnwerpers van Madonna.
Het poserende lichaam
In het Tijdelijk Modemuseum in Het Nieuwe Instituut is de video-installatie Assemblage, Archive Intersections nr. 5 te zien van Joke Robaard in samenwerking met Camiel van Winkel. In de video zien we hoe literatuur, kranten en boeken op allerlei manieren in de modefotografie worden ingezet. Het werk is vooral een onderzoek naar de representatie van het geklede lichaam in print media van 1980 tot nu.
De collage in dit screenshot is prachtig, het handen geven over tijdschriften, foto’s en tijden heen. Het is een vorm van beeldrijm die meteen bevredigt.
Het dansende lichaam
Than Hussein Clark vroeg de Go go dansers Mr Taylor Yates & Mr. Tojan Thomas Brown te dansen op en bij zijn werk. Het is bijna gewoon geworden om yoga te doen op schilderijen, te dansen op werken, ze te gebruiken als stage voor performances. Vaak erg abstract werk valt me op. Het lichaam mag het werk al dansend en bewegend ontsluiten.
Het onvolledige lichaam
"As I did not believe him, he threw off the covers, and, to my horror, showed me that I had suffered amputation of both thighs, very high up."
Tijdens de burgeroorlog tekende een arts verhalen op waarvan velen dachten dat ze waar waren. 150 jaar na hun publicatiedatum zijn ze door Moosje M. Goosen opnieuw uitgebracht. De amputatie staat centraal, zoals dit losse been op de voorkant van de publicatie al doet vermoeden… Ook fantomen zul je tegenkomen, want zo rond het midden van 1800 kwamen amputaties, fantomen en geesten als vanzelfsprekend samen in een wijdverbreide fascinatie voor het spirituele en spiritisme.
Het decoratieve lichaam
In dit grote muurwerk tilt vormgeefster Tereza Rullerová het gebruik van haar lichaam, vaker onderwerp van haar werk, op een hoger plan. Ze is misschien een soort decoratie hier maar ook het onderwerp van dit spelende mens tableau. In Het Nutshuis in Den Haag kunnen bezoekers ronde stippen plaatsen en het spel tussen de ontelbare Tereza’s veranderen en beïnvloeden.
Maaike Lauwaert