metropolis m

Sarah Pichlkostner 

In een gigantische hal op een vroegere scheepswerf in Dordrecht is sinds 2012 DordtYart gevestigd. In de jaarlijks terugkerende tentoonstelling CrossWorks wordt een aantal kunstenaars uitgenodigd om nieuw werk te maken in de Biesboschhal. Het werkproces is een essentieel onderdeel, of misschien wel het meest essentiële onderdeel, van de tentoonstelling.

De bezoeker ziet gedurende enkele maanden nieuw werk onder de handen van de kunstenaars groeien. Naast deze werkplaatsen worden er ook bestaande werken tentoongesteld. Door de grootte van de hal is er ruimte voor werk dat qua omvang niet altijd even handzaam is. 

Hoewel de werken op het eerste gezicht zowel kwalitatief als inhoudelijk ver uit elkaar lijken te liggen, is er een overkoepelende interesse die ze verbindt. Alle kunstenaars starten hun werkproces vanuit een onderzoek naar de aard van het materiaal en dat onderzoek, dat gebeurt met de handen.

Na het welkomstwoord van oprichters Lyda Vollebregt en Arie Jaap Warnaar stap ik de hal in om te praten met de makers zelf. Omdat de kunstenaars zich nog in het beginstadium van hun artistieke proces bevinden, is het soms de eerste keer dat ze ‘woorden aan het werk geven’. 

Maurice Bogaert

Het is licht rumoerig in de hal. Er wordt met tafels gesleept, gezaagd, geboord, spullen in en uit auto’s geladen. Ook buiten in de voorjaarszon bij de haven en de landtong (die ook onderdeel zijn van DordtYart) duiken kunstenaars en stukken work-in-process op. Zo nu en dan is er tijd voor koffie en een sigaret.

links: Sarah Pichlkostner, rechts: David Jablonowski

De kunstenaars ogen ontspannen. Er is immers ook geen tijdsdruk; het werkproces staat op gelijke voet met het uiteindelijke resultaat. Toch lijkt bijvoorbeeld het werk van Maurice Bogaert zich al in een ver stadium te bevinden. Hij heeft een ronddraaiende camera obscura op rails gemaakt waar je als bezoeker in kan, de Camera Obscura. De dag dat ik er was, experimenteerde hij met het op zijn kop ophangen van vlaggetjes. De buitenwereld wordt zo onderdeel van de fictie in de film, op een nog directere manier dan in Het-Wezen-van-de-Stad (2014) dat ook tentoongesteld is. Bogaert maakt de onzichtbare machinerie achter de filmindustrie zichtbaar, zonder de immersieve kwaliteit van film te verliezen.

Ander intrigerend werk is dat van David Jablonowski en Sarah Pichlkostner. Visueel gezien zijn de massief ogende werken van Jablonowski en de fragiele installaties die Sarah Pichlkostner maakt onverenigbaar. Toch zijn er meer overeenkomsten dan op het eerste gezicht lijkt. Het werk van Jablonowski, schijn bedriegt, blijkt ook heel licht van aard. Public Hybrid (2017) is gemaakt uit piepschuim en ook zijn donkere, kronkelende sculpturen zijn van een ultralicht materiaal; carbon, dat voor de bouw van raketten wordt gebruikt. Pichlkostner gebruikt, in de woorden van Jablonowski: ‘een enorme uitstippeling van het materiaal in de traditie van technologische vernieuwing waarbij de hoeveelheid materiaal steeds verder gereduceerd wordt’. De technologie is ook bij Jablonowski niet ver te zoeken; vanuit zijn onderzoek naar data mining en de essentie van materiaal onderzoekt hij de communicatieve kracht van sculptuur in de hedendaagse maatschappij. Zijn meest recente werk, waar de laatste hand aan werd gelegd in de Biesboschhal, is nu te zien op ARTZUID.

Werk dat ook een hoog reductiegehalte bevat is dat van Martens & Visser. Als fonkelende kwallen dansen gigantische papieren werken in een hoek van de ruimte. Martens & Visser onderzoeken wat er gebeurt met het materiaal, wanneer ze er veel uit wegsnijden. Pieke Bergmans onderzoekt juist de stolling van tijd door met verschillende technieken bloemen te conserveren. Op een alternatieve manier doet zij soms wetenschappelijke ontdekkingen door diep in de processen van een materiaal te duiken. Waar dit werk precies naar zal leiden, zal in de komende maanden duidelijker worden.

Als ik aan het begin van de middag weer opstap, heeft een deel van de kunstenaars zich verzameld voor een lunch in de schaduw van een aantal bomen. De rest is nog ijverig in de weer in en rondom de hal. Ontspannen doch gedreven, zo zou je de sfeer in de hal het best kunnen omschrijven. 

Alle foto’s: Elise ’t Hart

CrossWorks, nog t/m 30 juli. Deelnemende kunstenaars: Pieke Bergmans, Boris van Berkum, Maurice Bogaert, David Jablonowski, Martens & Visser, Stan Wannet. 

In juli geven de kunstenaars presentaties over hun werk, ontwikkelingen en research bij DordtYart. Op zondag 2 juli geven om 15.00 uur Maurice Bogaert en Pieke Bergmans presentaties over hun werk. De volgende presentaties vinden plaats op 8 juli (Stan Wannet en Martens & Visser), 14 juli (Boris van Berkum) en 30 juli (David Jablonowski en Sarah Pichlkostner). 

Zoë Dankert

schrijft

Recente artikelen