Kahlil Joseph, Wildcat (Aunt Janet), 2016, Motion picture still, courtesy Kahlil Joseph
De visuele riffs van Kahlil Joseph
Kahlil Joseph maakte muziekvideo’s voor sterren als Beyoncé en Kendrick Lamar, maar wordt nu door musea vooral omarmd vanwege zijn vrije werk. Filmmaker Kahlil Joseph weet het leven van de zwarte gemeenschap in zijn thuisland Amerika fijnzinnig, poëtisch en liefdevol in beeld te brengen in werk dat nooit heel letterlijk of politiek wordt, maar daardoor des te indringender overkomt. Vandaag opent een tentoonstelling van zijn werk in het Bonnefantenmuseum in Maastricht. (Deze tekst is gepubliceerd in METROPOLIS M NR 5 -2017 REMIX – Nu in de winkel)
Kahlil Joseph is kieskeurig: hij weet wat hij wil, hoe hij het wil en met wie hij het wil. Hij is een man van weinig woorden, over wie vrij weinig bekend is. Dat komt mede doordat hij enigszins interviewschuw is en slechts mondjesmaat informatie over zichzelf prijsgeeft. Wat we wel weten is dat hij werd geboren in Seattle, waarschijnlijk in 1981. Zijn moeder was docent, zijn vader jurist. Hij wilde film studeren, maar moest na afwijzing noodgedwongen uitwijken naar de kunstopleiding van de Loyola Marymount University in Los Angeles, de stad waar hij nog steeds woont. Joseph had een broer, de succesvolle schilder Noah Davis, die in 2015 op 32-jarige leeftijd overleed aan een zeldzame vorm van kanker. Ook over hem spreekt Joseph weinig, maar dat Davis een grote invloed op hem heeft gehad is duidelijk, mede gezien de filmhommage Untitled, In Progress. A Documentary of Noah Davis (2016) die zal worden getoond tijdens Josephs aanstaande solotentoonstelling New Suns in het Bonnefantenmuseum.
Kahlil Joseph doet niet aan concessies. Dat is de reden dat hij ook liever geen werk in opdracht maakt. Behalve als hij carte blanche krijgt. Zoals voor modemerk Kenzo met de korte film Music Is My Mistress (2017) of recenter voor Tate Modern, waarvoor hij in het kader van de tentoonstelling Soul of a Nation: Art in the Age of Black Power de video Black Mary (2017) maakte in samenwerking met Alice Smith. De zangeres speelt ook in AliceTM (You don’t even have to think about it) uit 2016 de hoofdrol. Het tekent hoe het Joseph is gelukt de overstap te maken van muziekvideo’s voor FKA twigs, Seu Jorge, Arcade Fire, Sampha en Beyoncé naar de kunst. Met dank aan zijn broer en kunstenaar Kara Walker die hem uitnodigde voor de tentoonstelling Ruffneck Constructivists bij ICA Philadelphia in 2014. Joseph vindt het verschil tussen de twee ‘disciplines’ (muziekvideo en kunst) verwaarloosbaar, maar de in de kunstwereld geboden mogelijkheden van projecties op meerdere schermen in ruimtevullende installaties staan hem wel aan.
[blockquote]‘Black people are light years more advanced than the ideas and images that circulate would have you believe’
Ondanks zijn vele zwijgen, spreekt Joseph wel graag over zijn invloeden: Andrej Tarkovski, Terrence Malick, Spike Lee, Arthur Jafa en Hype Williams. Die laatste is bekend bij iedereen die in de jaren negentig naar MTV keek. Hype Williams is de maker van muziekvideo’s die toen de hitlijsten domineerden, waaronder Busta Rhymes, Macy Gray, Wu-Tang Clan, R. Kelly, Notorious B.I.G. en Tupac. Felle kleuren, gespleten schermen en fisheye-lenzen waren zijn iconische kenmerken. Belangrijker voor het werk van Joseph was de manier waarop Williams een omgeving neerzette en muziek en beeld scheidde. Het waren weliswaar muziekvideo’s, maar ze bevatten twee verschillende verhalen op hetzelfde moment: de audio van de muzikant en het autonome visuele verhaal van de filmmaker. Williams’ video’s waren geen letterlijke illustraties van een vooraf vaststaand narratief, noch slechts een beeldende ondersteuning voor tekst of muziek.
Joseph doet hetzelfde en monteert de muziek onder zijn films zelf. Hij laat niet slechts het nummer horen, maar deelt de muziek op en brengt haar op verschillende momenten in. Ook gebruikt hij soms delen uit verschillende nummers van een album. Op die manier vermijdt ook Joseph een lineaire en strikt illustratieve structuur, en gaan beeld en geluid een vernieuwende relatie met elkaar aan.
Zijn werk wordt gekenmerkt door snelle, korte cuts, het constant verspringen van beelden, opgedeelde narratieven, herhalingen, totaal losstaande fragmenten en soundbites in beeldvorm
Zijn werk wordt gekenmerkt door snelle, korte cuts, het constant verspringen van beelden, opgedeelde narratieven, herhalingen, totaal losstaande fragmenten en soundbites in beeldvorm. Deze edits zijn essentiële elementen binnen zijn werk. Joseph heeft het editen noodgedwongen moeten leren, omdat hij in het begin alles zelf moest doen. Hij plukt daar nu de vruchten van, zo zegt hij. Joseph legt kruisverbanden en creëert een aaneenschakeling van visuele associaties, waarmee hij suggesties van flashbacks en dromen, toekomstvisies en metaforen voortbrengt. Dit zijn vaak interacties of ontmoetingen tussen personen voor de camera of een onderwerp met de camera. Door een langzaam bewegend standpunt, duidelijk vastgehouden door de maker, komt hij dicht bij zijn onderwerp. Personen worden vaak in close-up geschoten, er wordt rustig om het onderwerp heen bewogen, de blik vastgelegd, om daarna door te gaan naar het volgende beeld; een groots verzicht, wijd uitgestrekt, met een strakke horizon.
Net als in zijn films zijn de shots in Josephs muziekvideo’s meestal kort en intens. Ze worden afgewisseld met rustige, contemplatieve momenten die ze tot een geheel maken. De kijker wordt ondergedompeld in een wereld die deint op de beat. De shots worden ondersteund door een baslijn en zijn gemonteerd op het ritme van de muziek. De snapshots worden op de kijker afgevuurd, elk beeld met een hoogwaardige fotografische kwaliteit.
In Josephs films zit vaak meer rust; de beelden nodigen al kabbelend uit tot kijken. Zoals Wildcat (2013), een film met een soundtrack van harp en iets wat op een koebel lijkt, opgenomen in Oklahoma, waar jaarlijks een groot rodeo-evenement plaatsvindt. Vanuit het hele Middenwesten trekken mensen naar Grayson, het stadje dat voorheen Wildcat heette. Op de achtergrond van de film speelt de geschiedenis van de recent overleden Afro-Amerikaanse initiator van het evenement. Over deze zwarte rodeo is weinig bekend. ‘Black people are light years more advanced than the ideas and images that circulate would have you believe.’ Hier wordt een visuele premisse geschapen en een historie onder de aandacht gebracht in een poëtische beeldtaal die enerzijds een droom lijkt, maar anderzijds zeer reëel is. De achtergrond wordt in de film zelf niet expliciet genoemd: referenties en metaforen blijven onderhuids, zoals altijd bij Kahlil Joseph.
Lees verder in METROPOLIS M NR 5 -2017 REMIX. METROPOLIS M KRIJGT GEEN SUBSIDIE. WIJ KUNNEN NIET ZONDER JOUW STEUN. NEEM EEN ABONNEMENT. ALS JE NU EEN JAARABONNEMENT AFSLUIT STUREN WE DIT NUMMER GRATIS TOE. MAIL NAAM EN ADRES NAAR [email protected] (ovv actie nr5)
Kahlil Joseph. New Suns, Bonnefantenmuseum Maastricht, 1.12.2017 t/m 25.03.2018
Vincent van Velsen
is redacteur Metropolis M en conservator Stedelijk Museum Amsterdam