Rozenstraat, Grace Schwindt, installatie, 2019, foto Gert Jan van Rooij
Grote ambitie bij verbouwde Rozenstraat – a rose is a rose is a rose
Rozenstraat – a rose is a rose is a rose is een nieuwe kunstruimte die is gevestigd op de locatie van het voormalige SMBA. Na een verbouwing van achttien maanden opende het onlangs de deuren. Malou Koster ging in gesprek met de curatoren Sjoerd Kloosterhuis en Dorothé Orczyk over hun plannen.
ROZENSTRAAT – a rose is a rose is, na een verbouwing van achttien maanden, weer open. De opluchting en het enthousiasme zijn merkbaar bij curatoren Kloosterhuis en Orczyk, maar de omschakeling is nog niet helemaal verwerkt. De ambities van ROZENSTRAAT – a rose is a rose is a rose zijn groot. Het wil zowel een plek zijn waar internationale kunstenaars een podium krijgen als een plek waar de Amsterdammer zich thuis voelt. Het programma is nog niet rond, maar de koers is al wel bepaald.
‘Nu het pand staat kunnen we ons gaat richten op het programma’, vertelt Sjoerd Klootsterhuis. ‘Het uitgangspunt is dat er buitenlandse kunstenaars worden gevraagd om hier een solotentoonstelling te maken. Over het algemeen zullen dat kunstenaars zijn die net wat verder zijn in hun carrière.’ Volgens hem onderscheidt a rose is a rose is a rose zich hiermee van instellingen als De Appel en P/////AKT Amsterdam, die zich profileren als plekken die een platform bieden aan jonge kunstenaars. Maar ze benadrukken ook de collegialiteit en hun wens veel met de andere onafhankelijke instellingen samen te werken, zoals onder titel van het onlangs opgerichte platform MOKER.
De lange verbouwing was geen keuze, maar een noodzakelijkheid. Twee jaar geleden organiseerde Rozenstraat de eerste tentoonstelling in de voormalige ruimte van SMBA, op initiatief van enkele Amsterdamse kunstprofessionals die zich sterk wilden maken voor het behoud van dit pand voor de kunst. Vervolgens moest het echter dicht, op last van de eigenaar. Een erg lange, ‘helse’ verbouwing volgde. ‘Vanwege de slechte staat van het pand achtte de eigenaar het noodzakelijk dat het pand zou worden gerenoveerd. Maar nu hebben we een huurcontract voor minimaal vijf jaar en kunnen waarschijnlijk ook na deze periode blijven opereren vanuit deze locatie’, zegt Orczyk opgelucht. In het pand zijn de sporen van het SMBA niet meer zichtbaar, de (houten) vloer is geheel vernieuwd en de muren zijn weer helemaal wit. ‘We hebben heel erg moeten vechten voor deze plek, tussen allerlei commerciële concurrenten. Als we een fietsverhuurbedrijf waren geweest, dan had de woningbouwvereniging het ook goed gevonden. Tijdens verbouwing speelde dat door en is er vooral rekening gehouden met de wensen van de woningbouwvereniging. Aan de andere kant was er ook geen onwil.’
Kloosterhuis en Orczyk zijn zich bewust van het feit dat een onafhankelijke ruimte voor hedendaagse kunst midden in het centrum uitzonderlijk begint te worden. Steeds meer kunstinstellingen worden door de hoge woningprijzen gedwongen om hun ruimte aan de rand van de stad te zoeken. Denk bijvoorbeeld aan De Appel, dat tegenwoordig vlakbij station Lelylaan zit en Framer Framed dat uit Noord moet verhuizen naar Oost, als gevolg van de verdubbeling van de huur. Er is behoefte aan een ruimte voor kunst in het centrum. Kloosterhuis: ‘Je merkt ook aan iedereen dat ze zo blij zijn met deze nieuwe ruimte. Precies twee jaar geleden ging onze eerste tentoonstelling hier open. Nu zijn we achttien maanden dicht geweest, vanwege die helse verbouwing, maar in de tussentijd is er niets nieuws gekomen. Dat terwijl iedereen, de kunstraad en de AFK bijvoorbeeld, er van overtuigd was dat er zoiets moest komen. Daarvan zijn we ons bewust en daarom willen we ook veel samenwerken met de andere instellingen.’
[blockquote]Een onafhankelijke ruimte voor hedendaagse kunst midden in het centrum van Amsterdam begint uitzonderlijk te worden
ROZENSTRAAT – a rose is a rose is a rose wil vooral doormiddel van het randprogramma een verbinding aangaan met de stad. Er zal een uitgebreid publieksprogramma worden samengesteld waarbij het voorop staat dat de toevallige passant en de buurtbewoner zich welkom voelt om naar binnen te komen. Kloosterhuis: ‘De achterste ruimte is nog niet gereed, maar we wilden al wel echt open. Deze ruimte laten we vrij in de programmering, zodat mensen hier op het laatste moment nog iets kunnen gaan doen.’ De ruimte zal niet alleen worden gebruikt voor tentoonstellingen, maar ook voor lezingen, filmvertoningen of andere activiteiten. In de programmering hiervan wordt een breder perspectief geworpen op het onderwerp van de tentoonstelling. Bij de huidige tentoonstelling van Grace Schwindt is gezondheidszorg een belangrijk thema. Mede daarom kregen Kloosterhuis en Orczyk het idee om in gesprek te gaan met FNV Bondgenoten over mensen die erin werkzaam zijn.
De tentoonstelling van de Duitse kunstenaar Schwindt, die afwisselend in Londen en Amsterdam woont, stond al een langere tijd in de planning, maar is door de verbouwing die elke keer opnieuw weer uitgesteld. Schwindt wilde geen oud werk laten zien en heeft hierom speciaal voor de tentoonstelling nieuwe werken geproduceerd. In de Rozenstraat zijn nu een film, een aantal werken op papier en verschillende sculpturen van keramiek van Schwindt te zien.
Schwindt houdt zich bezig met de vraag wat wij als maatschappij als gezond zien. In de film Five Surfaces All White (2019) zijn een vrouw, een meisje en een oudere man te zien die op verschillende manieren met elkaar communiceren. Ter voorbereiding heeft ze verschillende mensen geïnterviewd die werkzaam zijn in de gezondheidszorg of in hun leven te maken hebben gehad met fysieke of geestelijke pijn. In de film vertegenwoordigen deze personen evenwel niet noodzakelijk zichzelf, maar ze staan ook voor tijden en relaties, zelfs herinneringen, en vormen zo een vrij fluïde geheel.
De tentoonstelling van Grace Schwindt is volgens Kloosterhuis en Orczyk een belangrijke eerste stap in het vinden van de balans tussen het representeren van internationale kunstenaars en het innemen van ‘een faciliterende sleutelpositie in de stad’. Het enthousiasme van de curatoren werkt alvast aanstekelijk. Nu even afwachten of de ambitieuze plannen ook echt zullen worden waargemaakt.
Rozenstraat – a rose is a rose is a rose, Amsterdam, 19.5 t/m 27.7.2019
Malou Koster
is registrar bij het Dordrechts Museum