Nederlandse kunstenaars (de deelnemers aan de biënnale en aan de netwerkreis) worden door Mondriaan Fonds directeur Eelco van der Lingen naar voren geroepen tijdens de Nederlandse borrel in Istanbul
‘Nederland moet wel heel erg van zijn kunstenaars houden’ – Netwerken in Istanbul
Pia Louwerens bezocht (met dank aan het Mondriaan Fonds*) de netwerkbijeenkomst die door het Mondriaan Fonds in Istanbul in het kader van de opening van de biënnale werd georganiseerd en waarvoor vijftien kunstenaars uit Nederland speciaal werden ingevlogen.
Op een warme septemberavond in Istanbul vindt er in de achtertuin van het Nederlandse consulaat een besloten borrel plaats, als onderdeel van de Pilot: internationaal netwerken Istanbul Biënnale die georganiseerd wordt door het Mondriaan Fonds. De vijftien deelnemers aan de pilot zijn na een open call door het Fonds geselecteerd en ingevlogen om ‘de internationale positie van kunstenaars uit Nederland op belangrijke internationale evenementen te stimuleren’. De groep bestaat uit zowel ‘jong’ als ‘bewezen’ talent, onder wie Germaine Kruip, David Jablonowski en Maria Roosen. Eelco van der Lingen, directeur van het Mondriaan Fonds, legt in zijn toespraak uit dat hij op internationale openingen zelden Nederlandse kunstenaars zag en van plan is om daar verandering in te brengen. Want waarom wachten tot een curator je uitnodigt, als je ook jezelf op de kaart kunt zetten?
De reacties op deze pilot zijn gemengd positief. Hoewel sommige deelnemers het moeilijk vinden om zichzelf een houding te geven op deze netwerkborrel die letterlijk als ‘netwerkbijeenkomst’ staat aangekondigd (een jonge Franse kunstenaar omschrijft het als ‘very Dutch’) is het voor een aantal ‘bewezen talenten’ een gezellig weerzien. Zij beschrijven biënnales als informele ontmoetingsplekken voor kunstenaars en curatoren ‘in de boot of de taxi’ maar waarderen dat dit met deze reis door het Mondriaan Fonds ‘zichtbaar’ wordt gemaakt.
Een andere kunstenaar vreest voor het effect van dit soort evenementen op de dynamiek van het internationale kunstklimaat. Zij vertelt dat de organisatie moeite had om de financiering van deze biënnale rond te krijgen, en dat een aantal kunstenaars zelf bij hebben moeten dragen. Dit soort projecten zouden het verkeerde signaal kunnen geven – zij wil door buitenlandse partijen uitgenodigd worden vanwege haar werk, niet omdat hun tentoonstelling dan op een of andere manier door het Mondriaan Fonds gesteund zou worden.
Ook zij voelt ongemak bij de term ‘netwerkbijeenkomst’. Het thema van de biënnale in overweging nemend (economische uitbuiting, een plastic continent in de zee, soorten die uitsterven) lijkt zo’n bijeenkomst op het gazon van het consulaat enigszins decadent.
Waarom wachten tot een curator je uitnodigt, als je ook jezelf op de kaart kunt zetten?
Ondertussen brengen obers hapjes rond met een ineens opvallende hoeveelheid plastic bakjes en lepeltjes. Aan het einde van de openingsspeeches (het consulaat vindt duurzaam design overigens ook erg belangrijk) roept Eelco van der Lingen alle vijftien deelnemers naar voren, alsook de Nederlandse deelnemers aan de biënnale: Melvin Moti, Jennifer Tee, Müge Yilmaz, Claudi Martínez Garay en Johannes Büttner.
Na de toespraken leg ik mijn oor te luister bij een groep internationale kunstenaars. Welke indruk hebben zij van ons Mondriaan Fonds? Zij vinden het prachtig. Een Frans-Amerikaanse kunstenaar was gisteren in het Franse consulaat maar daar werden heus geen kunstenaars naar voren geroepen, waarna ze concludeert dat Nederland wel heel erg van zijn kunstenaars moet houden. Een ander voegt daaraan toe dat Nederland haar kunstenaars tot voor kort betaalde om te ademen. ‘Echt waar, ze hoefden alleen maar te ademen!’
Dit is anno 2019 niet meer het geval: Van der Lingen heeft de kunstenaars uitgelegd dat het wel de bedoeling is dat er ‘iets’ uit dit genetwerk voort gaat komen. Eén ding is in ieder geval al gelukt: de aanwezigen op de opening van de 16e Istanbul Biënnale hebben veel Nederlandse kunstenaars gezien.
Van der Lingen heeft de kunstenaars uitgelegd dat het wel de bedoeling is dat er ‘iets’ uit dit genetwerk voort gaat komen
Deelnemers aan de Pilot: internationaal netwerken Istanbul Biënnale: Wapke Feenstra, Maria Roosen, Giovanni Giaretta, Suat Ogut, Marie Ilse Bourlanges, David Jablonowski, Susan Kooi, Robin Waart, David Haines, Baha Gorkem Yalim, Deniz Eroglu, Marjan Teeuwen, Ahmet Polat, Germaine Kruip en Bea McMahon
* Pia Louwerens bezoekt als prijswinnaar van de Prijs voor Jonge Kunstkritiek 2018 categorie recensies de biënnales van Istanbul en Lyon waarover zij zal publiceren in Metropolis M. Ook deze reis is mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds
De openingsdagen waren van 12 t/m 14.9.2019, de borrel vond plaats op 13.9.2019
Pia Louwerens
is beeldend kunstenaar en schrijver