Evelien Cammaert
Tussen museum en theater – Playground 2022 in Museum M
Zoals elke herfst is er ook dit jaar weer een editie van Playground die zich dit weekend geheel in Museum M in Leuven voltrekt. In aanloop naar de opening van het gerenommeerde performancefestival, op het grensvlak van museum en theater, spreekt Eleonoor Kenis de drie curatoren over het programma van dit jaar.
Voor heel wat kunstenaars geldt dat hun praktijk niet binnen één hokje te plaatsen valt; hun werk is hybride, reikt verder dan één specifieke discipline. Met Playground richten curatoren Eva Wittocx, Lore Boon, en Steven Vandervelden hun pijlen op deze kunstpraktijken: binnen het zogeheten ‘live arts’-festival is er plaats voor installatie, film, architectuur, sculptuur en choreografie. Het festival is het resultaat van een samenwerking tussen het Leuvense Museum M en STUK, Huis voor Dans, Beeld en Geluid. Omdat STUK momenteel in verbouwing is, zal Playground dit jaar bijna volledig in M plaatsvinden.
‘Playground ontleent zijn naam aan een speelplaats; een plaats van kruising en ontmoeting’, vertelt Vandervelden. Met name de ontmoeting tussen theater en beeldende kunst staat centraal, blijkt wanneer ze vertellen over de verschillen tussen beide, en de speelsheid waarmee kunstenaars deze benaderen. Het bezoeken van een tentoonstelling verschilt van het bezoeken van een theaterstuk, zowel wat betreft ruimte en tijdsduur, het te volgen parcours en de gemeenschappelijkheid van de ervaring. Waar de toeschouwer in het museum zijn eigen koers bepaalt, wordt de ervaring in het theater collectief gestuurd en gekoppeld aan een bepaalde duur. In Playground wordt er met deze conventies gespeeld, dooor allerlei tussenvormen op te zoeken.
Er is nog een ander verschil, het ‘cruciale spanningsveld tussen object en subject’. Vandervelden: ‘De beeldende kunst bestaat uit objecten waar je naar kunt kijken. In de podiumkunsten heb je subjecten die beelden creëren.’ Het werk van Hedwig Houben bijvoorbeeld, aanwezig op deze Playground met The Hand, The Eye, and It. Houben schetst de manier waarop verschillende elementen zowel een letterlijke als een symbolische rol spelen en benadrukt zo de grenzen tussen subject en object, performer en maker, hand en oog. ‘Wanneer ben je creator? Waar zit het concept: in je hand, in je hoofd? Waar situeert zich de intentie?’ – allemaal heel interessante vragen die opduiken bij het bekijken van dit werk, meent Vandervelden.
Playground ontleent zijn naam aan een speelplaats; een plaats van kruising en ontmoeting
Al deze verschuivende parameters vormen de basis van Playground. Al zestien keer werden kunstenaars uitgenodigd de ruimte tussen podium en museum, de curatoren spreken over de ‘overgangsruimte voor herdefiniëring, herinterpretatie en vervlechting’ te onderzoeken. Vandervelden: ‘Playground blijft deze transformaties verkennen, wat belangrijker is dan de veronderstelde dialoog tussen de zwarte theaterdoos en the white cube.’ Voortdurend wordt de zogenaamde ‘vierde wand’, bekend uit het theater, verschoven en doorbroken, om vervolgens opnieuw te verschijnen. Daarmee wil Playground de kijker in beweging zetten en dwingen tot voortdurende herpositionering.
In Ana Torfs’ Echo’s Bones/Were Turned to Stone lig je met een koptelefoon op op een handgeknoopt wollen tapijt. Je hoort een vrouwelijk personage dat haar gedachten lijkt te ordenen in een reeks van eindeloze associaties. De hypnotiserende woordenstroom wordt doorbroken met gekreun en gezucht, welke vervolgens overgaan in zeer feitelijke beschrijvingen van de werking van het menselijk lichaam of de toestand van de planeet. Schijnbaar onsamenhangende verhalen beginnen patronen te vormen.
De kunstenaars krijgen ook de ruimte om bestaande collecties te infilitreren. Esther Kläs en Gustavo Gomes onderzoeken het thema van tijd, vertraging en herhaling in hun performance Time is Doing, dat in dialoog is gemaakt met de eerste collectiezaal Neem je tijd. Peter Morrens gaat in zijn performance PRTXT de labyrintische structuur van museum M gebruiken. De kritische kijk van Morrens krijgt vorm in een improvisatorisch en humoristisch spel van live-filmbeelden met teksten en geluidsfragmenten.
De curators willen met Playground een platform bieden aan zowel jonge als gevestigde kunstenaars. Tijdens het festival zullen er enkele performances in Belgische première gaan, zoals het werk van Darius Dolatyari-Dolatdoust. In zijn performance en vilt-intstallatie I Become Them onderzoekt Darius hoe een kostuum ons kan aanzetten tot dansen. Beweging, naast geluid, gebaar en taal worden gekoppeld aan presentatie, video, design en kleding.
Er is ook werk te zien van kunstenaars die ook aan eerdere edities deelnamen. Playground hecht immers belang aan het tonen van nieuw werk, maar ook aan het aangaan van langere vertrouwensbanden met kunstenaars. ‘Evelien Cammaert is zo een artiest die we al enkele jaren volgen’, vertelt Boon. ‘Dit resulteert in Glowachrome Garden, een analoog geprojecteerde installatie in een omgeving die langzaam, maar constant in beweging is. De projecties roepen dromerige beelden op. Als toeschouwer voel je je aandacht meanderen doorheen een minutieuze compositie. De omgeving neemt voortdurend een nieuwe vorm aan.’
De kunstenaars krijgen ook de ruimte om bestaande collecties te infilitreren
Je krijgt als bezoeker toegang tot het hele museum en alle performances en tentoonstellingen die in het museum te zien zijn, zoals de solotentoonstelling van Kato Six en de tentoonstelling Albast, over middeleeuwse albasten sculpturen. Ruta Butkute heeft een choreografie ontwikkeld die sculptuur en installatie combineert. Ze onderzoekt in Let Your Body Do All The Talking #1 hoe je een sculptuur kunt laten bewegen. Een belangrijke vraag, die ook je blik op de Albast-tentoonstelling zal sturen.
De steeds opgezochte spanning tussen de theater -en museumzalen breekt tot slot ook open naar de publieke ruimte met de Venus Parade van het Franse kunstenaarsduo Clédat & Petitpierre, een optocht die vertrekt en aankomt in M. De optocht brengt de eigenschappen van een processie, hedendaagse sculpturen en Venusbeeldjes uit het paleolithicum samen tot een ode aan vrouwelijkheid. Een koor zal begeleidend een libretto vertolken, geschreven door spoken word artiest Yousra Benfquih. Deze tekst zoomt in op de uitgesproken raciale en genderdimensies van de beelden. Het winkelpubliek op zaterdagmiddag mag een opvallend spektakel verwachten.
Playground Festival,Museum M in Leuven, 17 t/m 20.11.2022 Meer info HIER
Kunstenaars: Clédat & Petitpierre, Ruta Butkute, Esther Kläs & Gustavo Gomes, Ana Torfs, Darius Dolatyari-Dolatdoust, La Ribot, Johanna Billing, Evelien Cammaert, Hedwig Houben, Peter Morrens, Eric Minh Cuong Castaing
Curators: Eva Wittocx, Lore Boon, Steven Vandervelden
Eleonoor Kenis
is Projectmedewerker Hedendaagse Kunst bij M Leuven