metropolis m

In een van de eerste zalen is ook de jurk Look 9 uit de collectie Escapism van Iris van Herpen te zien, met een kraag die haast op een vleugel lijkt. Er staat, heel toepasselijk, een kaarsdragende engel uit de vijftiende eeuw naast. Aan de muur hangt het schilderij De Nieuwkomers van Jan van de Pavert op overdrachtelijke wijze het begrip aanwinsten uit te drukken. Het erbij staande Assist: Three squared at hals scale van Jessica Stockholder beeldt in zichzelf het principe van de transhistorische opstelling uit: een oud bisschopsbeeld wordt overeind gehouden met hedendaagse spanbanden.

De transhistorische lijn krijgt een extra laag in de zaal Denk aan mij waar de fameuze portretten van de zestiende-eeuwse schilder Jan van Scorel de toon zetten, maar het portret dat Iris Kensmil van Sojourner Truth uit 2018 minstens zoveel aandacht opeist. Op de portretten van Van Scorel zijn voornamelijk witte mannen te zien, in lijn met de westerse kunstgeschiedenis, waarop het werk van Kensmil kritisch reflecteert. Steve McQueen valt haar bij met het lichtkunstwerk Remember Me.

Een ander krachtig voorbeeld van een ontmoeting tussen oude meesters en hedendaagse kunst is de plaatsing van het werk Old Man van Ed Atkins met hoogtepunten uit de collectie van de Utrechtse Caravaggisten in de zaal Grenzen verleggen. Atkins maakt gebruik van geavanceerde digitale technieken en biedt hiermee een nieuwe kijk op de verbeelding van emotie, bij stemmig licht, vol scherpe contrasten. Waar  ook de bekende Utrechtse meesters in excelleerden. Met dat verschil dat Atkins terugvalt op animaties uit de gamewereld.

Rutten vertelt dat Collectie Centraal niet alleen de veelzijdigheid van de collectie van Centraal Museum zichtbaar wil maken, maar ook een nieuw, meer maatschappelijk geïnspireerd licht op de collectie wil werpen. Hij hoopt zo te kunnen bijdragen aan een positieve verandering in de samenleving.

Verdieping van het inzicht in het koloniale verleden hoort daarbij. In de zaal Pracht en prijs wordt een kritisch licht geworpen op zeventiende eeuw, en de manieren waarop de republiek destijds zijn welvaart vergrootte. Op een aantal schilderijen zijn globes te zien. Bovendien wordt een eeuwenoude papieren globe tentoongesteld. Uit onderzoek blijkt dat deze globe in de zeventiende eeuw in Jakarta is geweest. Door verwering is hij erg versleten en de informatie is haast onleesbaar. Met oog op de verdere verwering van de globe en de mogelijke totale uitwissing van deze kostbare informatiebron over het koloniale tijdperk wordt er een 3D-model van gemaakt. Op deze manier kan de originele globe goed bewaard worden en blijft de informatie beschikbaar.

Op de bovenverdieping is deze techniek op dezelfde manier toegepast op de modecollectie van Centraal Museum. Voor het eerst sinds 1987 heeft deze afdeling weer een eigen themazaal. Er worden werken van hedendaagse modeontwerpers getoond, maar ook eeuwenoude kostuums die, net als de globe, zijn vereeuwigd in een digitaal model. Tegen de muur wordt in een virtuele modeshow de ruime collectie historische kledingstukken geprojecteerd. Rutten verwacht dat de samenstelling van deze ruimte regelmatig wordt gewisseld.

Op meerdere plekken in de nieuwe collectieopstelling is een interactief element toegevoegd. Rutten vertelt dat er onderzoek is gedaan naar hoe verschillende generaties een tentoonstelling willen ervaren. Zo blijkt dat de ene groep een voorkeur heeft voor zoveel mogelijk op eigen kracht de tentoonstelling ervaren en de andere groep meer behoefte heeft aan tekstuele houvast. In de nieuwe opstelling moeten grote touchscreenschermen ervoor zorgen dat iedereen aan zijn trekken komt. De informatiezoekers kunnen er onder andere stellingen over de tentoongestelde werken lezen.

In de ruimte met de titel Museum als ideaal wordt een aantal sleutelstukken getoond in een depotopstelling. Het is 1% procent is van de complete collectie van Centraal Museum, op deze manier opgesteld om de hoeveelheid van de collectie inzichtelijk te maken. Daartegenover kan de toeschouwer op een dashboard virtueel door de collectie scrollen en razendsnel informatie over de kunstwerken opzoeken. Met behulp van Artificial Intelligence worden verbanden gelegd tussen het geselecteerde werk en een ander kunstwerk uit de collectie en ontstaat er via morphing een nieuw werk dat na een paar seconden weer verdwijnt. Ik moet lachen om de combinatieportretten die voor mijn ogen verschijnen en gelukkig ook weer heel snel verdwijnen. Het zou me niet verbazen als het museum er een instant publiekshit mee in huis heeft gehaald.