metropolis m

In een statement reageert een actiegroep op de weigering van het Stedelijk Museum in Amsterdam om het in 2020 verworven werk Bakunin’s Barricade (2015-2020) van Ahmet Öğüt uit te lenen ter bescherming van de studenten tijdens hun protestacties in het kader van het pro-Palestijnse studentenprotest. In de koopovereenkomst bij het werk, dat deels is opgebouwd uit kunstwerken uit de collectie van het museum, staat een clausule dat het museum verplicht is het kunstwerk in te zetten als het museum daarom wordt gevraagd. De clausule meldt dat de koper zich bereid verklaart:

de barricade uit te lenen aan derden om deze als barricade te gebruiken indien daarom wordt verzocht in de context van radicale economische, sociale en politieke transformatieve gebeurtenissen en bewegingen die aanleiding geven tot ernstige zorgen onder de bevolking aangaande fundamentele mensenrechten, inclusief degene die staan omschreven in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

De actiegroep, een collectief bestaande uit een groep cultuurwerkers, kunstenaars en activisten [1], meent dat deze situatie nu het geval is, bij de hard neergeslagen pro-Palestijnse protestacties in diverse studentensteden. Ze heeft op 28 mei 2024 heeft een officieel bruikleenverzoek ingediend bij het Stedelijk Museum. Ze stellen daarin dat ze zich als collectief, net als internationale mensenrechtenorganisaties, grote zorgen maken over de voortdurende genocide en mensenrechtenschendingen tegen het Palestijnse volk en het gebrek aan actie van de Nederlandse overheid en publieke instellingen, inclusief het Stedelijk.

Ze scharen zich achter ‘de protesterende studenten, die eisen dat onderwijsinstellingen hun samenwerking met de Israëlische staat of Israël-gelieerde bedrijven beëindigen en een academische boycot instellen. Zij hebben bescherming nodig tijdens deze protesten, zo bleek bij ontruimingen in onder meer Amsterdam, Groningen en Utrecht, waarbij buitensporig politiegeweld werd gebruikt. Deze bescherming kan Bakunin’s Barricade bieden. Het kunstwerk werd immers voor dit soort situaties gemaakt’.[2]

Bovendien, zo stellen ze, biedt de bruikleen een kans aan het Stedelijk om maatschappelijk relevant te zijn en de kant van rechtvaardigheid te kiezen, na meer dan een halfjaar stilzwijgend toekijken bij genocide.

Op 5 juni is het collectief in gesprek gegaan met Rein Wolfs, directeur van het Stedelijk, waarin werd aangegeven dat het werk niet zou worden vrijgegeven. Een uitnodiging om er publiekelijk met het museum over in debat te gaan is afgeslagen. In een tweede voorstel bood het museum aan de barricade op te stellen in de hal van de Gerrit Rietveld Aacademie, maar zonder een selectie originele kunstwerken van aanzienlijke economische en culturele waarde. Ook dit voorstel is geweigerd door het collectief. Ze vinden het ’te performatief’.

Het collectief is teleurgesteld over de houding van het Stedelijk, maar meldt ook niet verrast te zijn ‘omdat het museum voortdurend alleen uit eigenbelang opereert en vooral bang is voor inkomstenverlies en negatieve persaandacht als het zich uitspreekt tegen genocide en solidariteit toont met de studentenbeweging’.

De verklaring eindigt met een oproep aan het Stedelijk Museum meer moed te tonen, zich openlijk uit te laten over de genocide in Gaza en het werk alsnog ter beschikking te stellen bij acties.