Alles of niets

Raimar Stange

24.08.2005

feature

Alles of niets
Michel Majerus exposeert in Amsterdam

In een nieuwe reeks actuele kunstenaarspresentaties dit keer een nog nooit in Nederland gepubliceerd interview van de in 2002 bij een ongeluk om het leven gekomen schilder Michel Majerus. Majerus is beroemd geworden met een geheel eigen vorm van expanded painting, waarin hij de exuberantie van de straatcultuur en reclame verbond met ideeën en vormen uit de minimal art. Deze zomer wordt zijn werk getoond in een groot retrospectief in het Stedelijk Museum Amsterdam.

Issue nr 4 augustus/september 2005

Raimar StangeJe schildert onder andere met computerprogramma’s. Mis je dan niet het ‘vermeende’ persoonlijke handschrift?

Je schildert onder andere met computerprogramma’s. Mis je dan niet het ‘vermeende’ persoonlijke handschrift?

Michel Majerus‘Heb je er ooit van gehoord dat een potlood of hamer het persoonlijke handschrift laat verdwijnen? Deze vraag herinnert me aan de koudwatervrees die ik wel eens had toen ik begon met studeren. Mij werd vooral verteld wat ik allemaal niet mocht doen om mijn persoonlijke ontwikkeling niet te beperken. Ik heb dat een hele tijd geloofd, tot het me zo verveelde dat dat wat mijn persoonlijke handschrift zou schaden, en waarvan ik dus geacht werd mijn vingers af te houden, juist iets was om me volledig op te storten. Het was te mooi om waar te zijn, dat het tot niets zou leiden. Wie gelooft zoiets? Ik gebruik de computer op verschillende manieren. Soms omdat een computer nu eenmaal nodig is, soms omdat het werk er lichter door wordt en je dat ook in het resultaat mag zien. Ik maak trouwens ook werk waarin het duidelijk is dat er geen computer aan te pas is gekomen. Slechts zelden schilder ik met behulp van de computer, dat doe ik meestal gewoon zelf. De computer is vooral geschikt als hulpmiddel bij de voorbereiding. Geen medium is meer geschikt om al mijn rotzooi te sorteren. Als ik geen computer had, zou ik een enorme hoeveelheid assistenten moeten hebben en drie keer zoveel tijd.’

‘Heb je er ooit van gehoord dat een potlood of hamer het persoonlijke handschrift laat verdwijnen? Deze vraag herinnert me aan de koudwatervrees die ik wel eens had toen ik begon met studeren. Mij werd vooral verteld wat ik allemaal niet mocht doen om mijn persoonlijke ontwikkeling niet te beperken. Ik heb dat een hele tijd geloofd, tot het me zo verveelde dat dat wat mijn persoonlijke handschrift zou schaden, en waarvan ik dus geacht werd mijn vingers af te houden, juist iets was om me volledig op te storten. Het was te mooi om waar te zijn, dat het tot niets zou leiden. Wie gelooft zoiets? Ik gebruik de computer op verschillende manieren. Soms omdat een computer nu eenmaal nodig is, soms omdat het werk er lichter door wordt en je dat ook in het resultaat mag zien. Ik maak trouwens ook werk waarin het duidelijk is dat er geen computer aan te pas is gekomen. Slechts zelden schilder ik met behulp van de computer, dat doe ik meestal gewoon zelf. De computer is vooral geschikt als hulpmiddel bij de voorbereiding. Geen medium is meer geschikt om al mijn rotzooi te sorteren. Als ik geen computer had, zou ik een enorme hoeveelheid assistenten moeten hebben en drie keer zoveel tijd.’

Raimar StangeJe e-mailde me een foto van een dichtgemaakte ‘anti-terreur’-prullenbak in Parijs. Waarom vind je dat een spannend beeld?

Je e-mailde me een foto van een dichtgemaakte ‘anti-terreur’-prullenbak in Parijs. Waarom vind je dat een spannend beeld?

Michel Majerus‘Het is een beeld van iets dat zeker leeg is, terwijl je er desondanks niets in kan doen, dat vind ik goed.’

‘Het is een beeld van iets dat zeker leeg is, terwijl je er desondanks niets in kan doen, dat vind ik goed.’

Raimar StangeKlinkt als een sleutelzin voor al je werk.

Klinkt als een sleutelzin voor al je werk.

Michel Majerus‘Ik vond dat beeld zeer bevrijdend, maar zo eenvoudig ligt het allemaal niet! Wat ook niet wil zeggen dat het heel gecompliceerd is. Ik maak dingen die zich op de eerste plaats in een toestand bevinden waarin ze op iets lijken te wachten. Men kan die niet altijd voorzien, omdat die toestand eigenlijk luxe is, kunstmatig. Het heeft ook wel iets gemakzuchtigs deze situatie als de beste te beschouwen, omdat men hierbinnen niets fout kan doen. In ieder geval is het niet voor handen zijn van materie, zoals gebruikelijk in de minimal art, voor mij niet de manier. Het functioneert niet aangezien leegte altijd onmiddellijk verlangen impliceert en dat is benauwend. Om deze reden neig ik ertoe als uitgangspositie een beeld te kiezen waarin de leegte al opgevuld is, een vorm dus die in het algemeen als overvol gelezen wordt, maar die in werkelijkheid slechts leegte omvat.’

‘Ik vond dat beeld zeer bevrijdend, maar zo eenvoudig ligt het allemaal niet! Wat ook niet wil zeggen dat het heel gecompliceerd is. Ik maak dingen die zich op de eerste plaats in een toestand bevinden waarin ze op iets lijken te wachten. Men kan die niet altijd voorzien, omdat die toestand eigenlijk luxe is, kunstmatig. Het heeft ook wel iets gemakzuchtigs deze situatie als de beste te beschouwen, omdat men hierbinnen niets fout kan doen. In ieder geval is het niet voor handen zijn van materie, zoals gebruikelijk in de minimal art, voor mij niet de manier. Het functioneert niet aangezien leegte altijd onmiddellijk verlangen impliceert en dat is benauwend. Om deze reden neig ik ertoe als uitgangspositie een beeld te kiezen waarin de leegte al opgevuld is, een vorm dus die in het algemeen als overvol gelezen wordt, maar die in werkelijkheid slechts leegte omvat.’

Raimar StangeZoals?

Zoals?

Michel Majerus‘Overvolle, drukke beeldoppervlakken, zoals videoclips en modemagazines, Nintendo, Playstation. Ik vind het leugenachtig om het puristische minimalisme als tegenstelling tegenover de esthetiek van pop-art te zetten. Daarnaast ben ik ook van mening dat de zuivere vormreductie een eenmalige iets is geweest.’

‘Overvolle, drukke beeldoppervlakken, zoals videoclips en modemagazines, Nintendo, Playstation. Ik vind het leugenachtig om het puristische minimalisme als tegenstelling tegenover de esthetiek van pop-art te zetten. Daarnaast ben ik ook van mening dat de zuivere vormreductie een eenmalige iets is geweest.’

Raimar StangeEn mislukt als je aan het verhalende, ronduit kitscherige, late werk van Robert Morris denkt.

En mislukt als je aan het verhalende, ronduit kitscherige, late werk van Robert Morris denkt.

‘Of aan Sol LeWitts quasi “seniele infantiliteit” in diens late werk. Toch ben ik ervan overtuigd dat sommige goede minimal art precies dat uitdrukte wat de bedoeling was. Veel minimal werken drukken vaak alleen hun tegendeel uit, als je eenmaal voorbij hun hardheid kijkt.’

Hoe ga jij in jouw kunst met leegte om?

Michel Majerus‘Mijn voorlaatste werk was een grote, op de ruimte betrokken installatie getiteld Bin Laden wohnt in Buxtehude (2001), die heel streng en tegelijk complex van opzet is. Daarna kwam een groot neonwerk The starting line (2001). Beide werken zijn ontstaan in LA, maar werden pas gerealiseerd in Europa. Ik werk ook aan een vijftiendelig beeld waarin ik tegenover een reclamebeeld van Mario-kart, een arbeidsverheerlijkende DDR-kalender zet. Deze drie werken vullen elkaar niet dwangmatig aan, maar ze staan op zichzelf als in een lege verte of verre leegte. Zo zou ik het altijd willen hebben.’

‘Mijn voorlaatste werk was een grote, op de ruimte betrokken installatie getiteld Bin Laden wohnt in Buxtehude (2001), die heel streng en tegelijk complex van opzet is. Daarna kwam een groot neonwerk The starting line (2001). Beide werken zijn ontstaan in LA, maar werden pas gerealiseerd in Europa. Ik werk ook aan een vijftiendelig beeld waarin ik tegenover een reclamebeeld van Mario-kart, een arbeidsverheerlijkende DDR-kalender zet. Deze drie werken vullen elkaar niet dwangmatig aan, maar ze staan op zichzelf als in een lege verte of verre leegte. Zo zou ik het altijd willen hebben.’

Raimar StangeDat klinkt heel romantisch.

Dat klinkt heel romantisch.

Michel Majerus‘Kun je vinden. Maar zolang verte ook als iets grijpbaars gedefinieerd wordt, kan men zich er ophouden. Dat is iets anders dan zich erin verliezen. Met de titel Bin Laden wohnt in Buxtehude verwijs ik naar de haastige manier van kijken van de toeschouwer. De installatie bestaat uit witte, vereenvoudigde, constructivistische, de ruimte opdelende elementen die symmetrisch omsloten zijn met één meter hoge, horizontaal door het midden van de ruimte geplaatste en in een felle kleur geschilderde blokken. Zes vierkante computerbeelden van 2,6 bij 2,6 meter met de foto van een stunt, wegzwevende luchtbellen, een auto-uitlaat van dichtbij, een gespiegeld oppervlak met het opschrift all bad things end up lonely, een vereenvoudigd computerscherm uit een Japans tijdschrift, en alle getallen die in verband staan met de beschrijving van de ruimte. Op twee 2,8 bij 4 meter grote velden staat op een witte ondergrond het woord Painkiller. Dus preciezer gezegd: alle verschillende beelden gaan samen in een geheel, dat men als zodanig nog nooit gezien heeft. Het gaat daarbij om materiaal dat samensmelt in een totaalbeeld. In mijn werk zijn de ingrediënten van het uiteindelijke beeld niet abstract, maar dingen die al vanaf het begin tot een bepaalde orde horen. In het nieuwe verband wordt de toeschouwer een definitieve duiding ontzegd. De zekerheid van een definitieve uitspraak ontbreekt in mijn werk.’

‘Kun je vinden. Maar zolang verte ook als iets grijpbaars gedefinieerd wordt, kan men zich er ophouden. Dat is iets anders dan zich erin verliezen. Met de titel Bin Laden wohnt in Buxtehude verwijs ik naar de haastige manier van kijken van de toeschouwer. De installatie bestaat uit witte, vereenvoudigde, constructivistische, de ruimte opdelende elementen die symmetrisch omsloten zijn met één meter hoge, horizontaal door het midden van de ruimte geplaatste en in een felle kleur geschilderde blokken. Zes vierkante computerbeelden van 2,6 bij 2,6 meter met de foto van een stunt, wegzwevende luchtbellen, een auto-uitlaat van dichtbij, een gespiegeld oppervlak met het opschrift all bad things end up lonely, een vereenvoudigd computerscherm uit een Japans tijdschrift, en alle getallen die in verband staan met de beschrijving van de ruimte. Op twee 2,8 bij 4 meter grote velden staat op een witte ondergrond het woord Painkiller. Dus preciezer gezegd: alle verschillende beelden gaan samen in een geheel, dat men als zodanig nog nooit gezien heeft. Het gaat daarbij om materiaal dat samensmelt in een totaalbeeld. In mijn werk zijn de ingrediënten van het uiteindelijke beeld niet abstract, maar dingen die al vanaf het begin tot een bepaalde orde horen. In het nieuwe verband wordt de toeschouwer een definitieve duiding ontzegd. De zekerheid van een definitieve uitspraak ontbreekt in mijn werk.’

De overzichtstentoonstelling Michel Majerus. What looks good today may not look good tommorrow is nog tot en met 16 oktober te zien in Stedelijk Museum Amsterdam.

Deze tekst is eerder gepubliceerd in Raimar Stange, sur.faces, Revolver, 2002.

Raimar Stange