metropolis m

Art In The Age Of… Energy and Raw Material in Witte de With is een groepstentoonstelling gewijd aan het belang van energie en ruwe grondstoffen in de hedendaagse samenleving. Het begin is lekker zintuiglijk, met de geur van stro. Je ruikt de installatie Strobank (2012) van kunstenaarsduo MAP Office, die bestaat uit een met strobalen opgebouwde façade van een bankgebouw. Eenmaal achter de gevel is er een indrukwekkende stroom aan found footage uit films en documentaires te zien. Oven of Straw (2012) vertelt aan de hand van het product graan het verhaal van de industriële revolutie, van het kapitalisme en de rol van de boer daarin. In drie delen komen onder meer blije Russische boerinnen, Dorothy uit The Wizard of Oz, sprinkhanenplagen en de beurscrisis voorbij. Propagandabeelden worden afgewisseld met nieuwsreportages en scènes uit Hollywoodproducties. Je realiseert je dat, hoewel het de boer is die zorgt dat het graan kan groeien en geoogst wordt, hij slechts een kleine schakel is een grote wereldeconomie.

Verderop sist en kolkt de hel in het werk van Mikhail Karikis. Uit de installatie 102 Years Out of Synch (2013) – die een platenspeler, een plaat met geluiden van de vulkaan van Larderello in Italië en een video met enkel gesproken en geprojecteerde tekst omvat – blijkt hoezeer de vulkaan Larderello en Dante Alighieri (1265- 1321) met elkaar verweven zijn. De Italiaanse schrijver gebruikte namelijk de geluiden die de vulkaan produceert als inspiratie voor ‘Inferno’ (‘de hel’), het eerste deel van zijn beroemde boek La Divinia Comedia (1306-1321). In 1911 werd dit verhaal onder de naam L’Inferno verfilmd en was het de eerste volwaardige Italiaanse stomme film. Een ander gegeven dat Karikis in zijn installatie heeft verwerkt is dat in 1904 bij de Larderello de eerste geothermische energiecentrale ter wereld werd gebouwd. De vulkanische activiteit zorgt voor stoom die in een centrale wordt omgezet in elektriciteit.

Hoewel de kunstenaar in 102 Years Out of Synch op een slimme manier verschillende interessante geschiedenissen bij elkaar brengt, is het toch jammer dat er niet meer van zijn project Children of Unquiet (2013-2014), waarvan 102 Years Out of Synch een onderdeel is, te zien is in Witte de With. Een duidelijke link naar het centrale thema – energie – ontbreekt, terwijl die wel zit in andere onderdelen van Children of Unquiet. In de film, de workshop en het bordspel, die alle niet in het kunstcentrum te vinden zijn, gaat de kunstenaar juist in op de problemen die mensen ondervinden van het leven in de nabijheid van een energiecentrale. Karikis toont hoe het mechaniseringproces van de centrale voor veel werkloosheid zorgt en probeert mogelijkheden aan te geven hoe uit die impasse van armoede en andere ellende te komen.

Als het om het zichtbaar maken van energie gaat, dan is het werk van Nina Canell wel direct raak. De Zweedse kunstenaar sneed voor haar serie Brief Syllables (2014) stukken uit elektriciteitskabels en presenteert deze als autonome sculpturen op sokkels. Een simpel idee, maar het werkt. Dit omdat je bij het zien van de kabels, die normaalgesproken veilig onder de grond liggen, even stil staat bij hoe ingenieus het energiesysteem is. Je realiseert je ook hoezeer we eigenlijk van die kabels afhankelijk zijn. Een enkele kabelbreuk is genoeg om een groot deel van de wereld tot stilstand te brengen.

Dat is ook waar Art In The Age Of… Energy and Raw Materials om gaat, de visualisering en bewustwording van de motor van ons bestaan en onze welvaart: energie en grondstoffen. Echt nieuwe inzichten geeft de tentoonstelling niet, want iedereen weet dat de honger naar energie en grondstoffen groeit, terwijl de beschikbaarheid ervan tegelijkertijd schaarser wordt. De tentoonstelling maakt de groeiende onrust omtrent dit vraagstuk wel mooi zichtbaar.