Arthur Kleinjan
Arthur Kleinjan
Display
De grens tussen fictie en werkelijkheid: wat is echt en wat is niet echt, het is een thema dat met regelmaat terugkeert in de fotografie. En vaak ligt het er erg dik bovenop. Dat is jammer, want door dit gebrek aan subtiliteit ontbreekt het bij veel fotografie aan de juiste spanning. Arthur Kleinjan brengt fictie en werkelijkheid van de urbane wereld bijeen in Display, een nieuwe fotoserie die hij maakte in Istanbul.
In een van de foto’s lichten de hoofdpersonen op, tegen een decor van een als schoendozen op elkaar gestapelde winkelflat. Temidden van een door reclame omgeven omgeving vraag je je af wie reproductie is en wie echt. Even maar. Want de hoofdpersonen wedijveren niet met de van kleur verschoten reclame, die vanuit de gammele winkeltjes ooit ‘mooier, sneller en dus jonger’ predikte. Integendeel, de reclame vertolkt hier niet langer een glamoureuze schijnwereld, maar de materiële aftakeling van reeds vergane glorie. Bescheiden houdt zij zich op de achtergrond. Dat de personen uit de foto’s deze verlokkingen hebben weerstaan, bewijzen zij met hun aanwezigheid. Trots, zelfverzekerd en kleurrijk vormen zij het middelpunt. Zo op het eerste oog werkt het contrast precies zoals het beschreven staat als in het persbericht over de expositie: de gereproduceerde figuur in de strakke reclame versus de mens opgaand in het rimpelige leven van alledag. Wie is wie? De grauwe, haast zwart-witte achtergrond kleurt die suggestie in: de reclame verliest haar glans en dus haar betekenis. Kleinjan kiest ervoor ‘de gewone mens’ door kleurgebruik op de voorgrond te laten treden werkt.
Maar er zit nog een andere, meer subtiele laag in het werk dat het interessant maakt. Kleinjan stuurt de concentratie van de toeschouwer naar de achtergrond van de foto, naar het gebouw. Op een haast mathematische manier rastert hij het schots en scheve winkelcomplex in. Het gammele pand ziet er daarmee sterker uit dan dat het in werkelijkheid is. Etalages met de namen van winkels en hun specialismen verkondigen wat er binnen te verkrijgen is. Het is echter onduidelijk hoe het bouwwerk daar werkt, waar de ingangen naar de bovenste verdiepingen zich bevinden en wie welke winkel beheert. Dit is de buitenkant. Het is alsof het een façade betreft, alsof het gebouw niet echt is, eerder een decor. Verschillende werkelijkheden lopen door elkaar heen: het is onduidelijk wie zich waar bevindt. Mogelijk moet de bezoeker van de ledershop op de bovenste verdieping verschillende andere winkels doorkruisen voor hij in de zaak van zijn keuze arriveert. Het doet denken aan het functioneren van de Mac Donalds in de Rotterdamse C&A. Daar consumeer je eerst de naar vette kost ruikende confectie voordat je aan een Big Mac begint.
De verwarring is misschien wel spannender dan het gesuggereerde ‘vage’ verschil tussen de reproductie in de reclame en de echte mens. Door de rigide en zuivere manier van fotograferen wordt de werkelijkheid gladgestreken en daarmee ook versterkt. De werkelijkheid concurreert hier niet meer met fictie maar eerder met zichzelf. Kleinjan structureert met het grid van zijn foto een ogenschijnlijk ordentelijke wereld waarachter echter een complexe en allesbehalve gestructureerde opeenstapeling van eenmansdromen schuilgaat. Hij draait de werelden om door een gammel gebouw en de kwetsbare mens boven zichzelf uit te laten stijgen en sterker uit de verf te laten komen dan dat zij misschien in werkelijkheid zouden zijn. Kleinjan schept kunstmatige orde in een waarachtige chaos.
Arthur KleinjanRonmandos Galerie, Rotterdam
30 mei tot en met 3 juli
Bregje van Woensel