metropolis m

‘Het eerste deel begon als een bijproduct van ander werk. Ik was jarenlang afbeeldingen aan het verzamelen ter inspiratie voor tekeningen en schilderijen. Soms kocht ik een boek enkel voor één plaatje en die boeken begonnen zich op te stapelen. Ik ben de beelden gaan scannen en printen om te zien wat ze met elkaar gemeen hadden, om mijn fascinatie voor de beelden beter te begrijpen. Ik kwam erachter dat andere mensen op een vergelijkbare manier reageerden. Dat was een grote verrassing, omdat ik er altijd vanuit was gegaan dat iedereen zijn eigen beeldobsessies had, zijn eigen iconen. Maar dat was dus niet zo. In die beelden zat blijkbaar iets universeels. Dat was het startpunt voor het eerste boek. Ik verzamelde en combineerde afbeeldingen totdat ik meer duidelijkheid had over waar het over gaat. Hoe gaat de verbeelding of de herinnering om met beelden? Waardoor wordt het brein getriggerd? Ik begon te experimenteren en te spelen met de reflexen van ons brein om dingen te plaatsen en te begrijpen.’

‘Bij het maken van het eerste boek was ik erg gefocust op tekeningen, de structuur in afbeeldingen en oude foto’s, en die zijn nou eenmaal vaak zwart-wit. De beelden die ik gebruik komen voornamelijk uit tweedehands boeken en tijdschriften; kookboeken, encyclopedieën, oude kunst-, wetenschaps- en schoolboeken van over de hele wereld. Die waren vroeger bepalend, mensen oriënteerden zich op die plaatjes. Maar nu niet meer. Ik verwerk beelden die nu geen functie meer hebben. Dat vind ik interessant. Daarbij komt dat de verbeelding zich meer openstelt voor zwart-witbeelden dan voor kleur. Kleur wordt als iets definitiefs ervaren. Bij zwart-wit moet je zelf meer invullen. Kleur gaat ook erg over smaak. Zwart-wit is daarom informatiever en het laat meer aan de verbeelding over.’

‘Dat was een grote stap. Zwart-wit werd een haast nostalgisch statement, en dat wilde ik niet. Ik vind kleurenbeelden minder snel interessant, maar ik heb gemerkt dat oude kleurenafbeeldingen anders werken dan de tegenwoordige digitale kleuren. Oude kleurenbeelden ervaar ik nu als tactiel, de inkt ligt erop. Dat maakt ze boeiend.’

‘Ik zet als het ware de kraan open. Ik blader door mijn boeken, dwars door alle disciplines heen en plak post-its waar ik iets opmerkelijks vind. Dan ga ik er nogmaals doorheen en als ik het de tweede keer nog interessant vind dan scan ik de afbeelding. Zo ontstaan er clusters met verschillende thema’s. Het zijn oerthema’s die ik blijkbaar van nature interessant vindt, zoals in het eerste boek ronde dingen, oorlog, eten, portretten, kleding en wapens. In het tweede boek staat de natuur centraal; landschappen, water, planten, het heelal.’

‘Pas in de opmaak zie ik of een combinatie werkt. Als je bepaalde beelden combineert met iets uit een heel andere tijd of cultuur, dan krijgen ze iets tijdloos. Als een spanningsboog van onze beschaving. Dat vind ik het mooiste uit het proces. Het boek groeit organisch, soms stuur ik bij. Over het begin en het einde heb ik wel bewust nagedacht. Het begint met landschappen, een fascinerend onderwerp op het moment, omdat het lange tijd not done was, maar nu zie je het weer een heel belangrijke rol spelen. Dat vind ik interessant. Waarom mag het nu weer wel? Het boek eindigt met water. Een open einde. De thema’s, zoals water, ijs, de planeet, hebben ook te maken met klimaatverandering. De politieke actualiteit speelt op de achtergrond een rol. Ook het nomadische principe komt terug. De vluchtelingenstromen, de mensen die ontheemd zijn en die beelden van hun eigen land, hun herinneringen met zich meedragen. De manier waarop zij naar hun nieuwe omgeving kijken, met een ander klimaat en andere vegetatie. Het zijn geen duidelijke uitspraken die ik doe, het werkt op een onbewust niveau.’

‘De beeldcultuur heeft een sprong gemaakt sinds het vorige deel, het internet heeft ons helemaal overgenomen. De kwaliteit van de digitale fotografie is ook enorm vooruitgegaan. Het contrast met de oude beelden is nog groter dan bij het eerste deel. Ook had ik veel meer beeldmateriaal en wist ik beter waar ik mee bezig was, ik ben kritischer geweest. Toeval is als een instrument dat je kunt bespelen. Ik wilde de beelden op hun best krijgen, zodat ze loskomen. Naast elk beeld moest iets dat het beter maakte. Daarom zijn er voor het eerst objecten toegevoegd, als een nieuwe laag. Door de objecten werken de beelden niet meer alleen als raam, als een wereld waarin je je kunt verliezen. Ze doorbreken die sensatie, die gedachtestroom die op gang wordt gebracht. Het sluit onbedoeld aan bij de theorie van Roland Barthes uit La chambre claire, waarin hij stelt dat we vooral reageren op beelden waar iets mis mee is, waar een obstakel in zit. Ik gebruik stoorzenders in het boek zodat het beeld beter gelezen kan worden.’