metropolis m

‘Remake of Robert Smithson’s Spiral Jetty in Minecraft is een eerbetoon aan de specifieke software van Minecraft en aan de traditie van land art. Toen ik Minecraft voor het eerst zag was ik behoorlijk onder de indruk van de landschapsgenerator, en het feit dat het spel eigenlijk niet meer is dan dat. Het enige wat ik wilde doen toen ik het opstartte was lopen. Soms moet je ergens schuilen voor monsters die langskomen, maar daarna loop je weer verder. Het is een klassiek romantische gebeurtenis.
Het spel genereert eindeloze bergen, vlakten, wouden en zeeën, maar vreemd genoeg zijn mensen in de onlineversie zelf allemaal enorme bouwwerken aan het maken. Voor mij was het juist de uitgelezen plek om land art te maken, veel meer dan bijvoorbeeld Second Life waar het landschap niet automatisch gegenereerd wordt en het vooral draait om menselijke interacties en het bouwen van structuren. Smithsons Spiral Jetty is natuurlijk het archetype van de land art. De mythe rondom dit werk komt op een bepaalde manier ook terug in Minecraft omdat je terwijl je aan het bouwen bent steeds monsters moet uitschakelen zodat je verder kunt met je sculptuur – en alleen daar ben je al een hele dag mee kwijt. Eigenlijk vormde dat afslachten van monsters en het bouwen van cameratorens zodat je de land art uiteindelijk kunt filmen, een groot deel van het uiteindelijke project. Je moet in die omgeving veel meer doen dan alleen iets vormgeven in Photoshop.’

‘Ja, precies, het is een prachtige eigentijdse vertaling. Toen ik aan het project begon was ik vrij naïef, ik startte het gewoon op in de adventure mode en ging aan de slag. Later bleek dat je ook allerlei dingen uit kunt zetten of modes kunt gebruiken waardoor je monsters kunt ontlopen. Maar dat interesseerde me niet, voor mij waren dat ook aspecten die deel uitmaken van die wereld waar je mee moet leren omgaan. Dus je moet eerst het spel leren spelen. Het is meer dan Lego waarmee je met verschillende bouwstenen iets gaat bouwen; je moet ook uitzoeken hoe je zwaardjes moet maken om beestjes neer te halen. Eigenlijk ben je vooral bezig met de productie van je eigen bouwproject.’

‘Voor ingewijden is het duidelijk, maar anderen begrijpen het niet direct. Dat hoeft ook niet, misschien is het meer voor de liefhebber. Door het werk uiteindelijk te filmen wilde ik aan de ene kant de traditie volgen van land art die vaak alleen nog te zien is in foto’s of film, maar tegelijkertijd wilde ik een afstand scheppen. Ik wilde niet dat er mensen zouden rondlopen. Ik refereer vooral aan de reproductieve kant van land art. Veel van Richard Longs werk is bijvoorbeeld nooit te zien geweest, maar bestaat louter uit zijn eigen intieme ervaring, of het fungeerde als een model om zijn foto’s mee te maken.
Als je Minecraft downloadt en opstart genereert het in eerste instantie een oneindige wereld waar alles alleen voor jou gemaakt is. Je start in die wereld als een eenzame ziel, wat het speciaal en overweldigend maakt, ware het niet dat de meeste mensen het in multiplayer modus spelen en er met z’n allen doorheen gaan rennen en bouwen. Maar als je het alleen speelt, krijg je een overweldigend gevoel, vergelijkbaar met wat je ervaart als je in de natuur wandelt of een berg beklimt. Daarin zie ik een grote overeenkomst met de vroege land art. In die zin was video voor mij ook de juiste vorm om die stilte en uitgestrektheid te reproduceren.’

‘De omloopsnelheid is wel erg groot. En hoewel ik niet alles even goed vind, zijn er belangrijke momenten uit de geschiedenis van internetkunst bij. Momenteel wordt er een brug geslagen naar de instituten voor beeldende kunst, via wat vaak “post-internet kunst” wordt genoemd. Daarbij ontbreekt soms een kritische blik.
Uiteindelijk zie je vrij veel conservatieve oplossingen die worden geconformeerd aan standaardpresentaties binnen de kunstwereld. Kunstenaars op internet lijken verblind door de autoriteit van de wereld van de beeldende kunst: de galeries, grote kunstbeurzen en instituten. Ik vind het prima dat er via internet objecten worden gemaakt, maar om die vervolgens op ooghoogte of in vitrines te tonen is heel vreemd. Voor mij is het heel belangrijk dat je kritisch omgaat met de white cube en met internet, zeker als je uit die wereld komt.
Gelukkig zijn er ook genoeg interessante voorbeelden in de “surfkunst”, waarbij echt nieuwe stappen zijn gemaakt. De potentie van het materiaal werd uitgebuit door bijvoorbeeld afbeeldingen te harvasten en verwijzingen te maken naar kunsthistorische voorbeelden waarmee nieuwe composities gecreëerd werden. Dergelijke koppelingen zijn technisch en conceptueel interessant.’

‘Ik bedoel de materiële ervaring van het medium. Als je bijvoorbeeld op een webpagina op een knop drukt, of aan de scrollbar trekt, gebeurt er iets fysieks. Er is een verschil tussen de voor- en achterkant van het medium – wat je doet is niet hetzelfde als wat je ziet. Het verschil tussen de instructie en de uitvoering is specifiek aan een computer. Je ziet deze relatie ook in de conceptuele kunst van de jaren zeventig, bijvoorbeeld bij de instructies van Robert Morris of Art & Language. Het verschil is dat deze processen met de computer automatisch kunnen plaatsvinden. Dat is een van de aspecten die software materieel maakt en waardoor het interessant is om te gebruiken. Ik gebruik ook wel de term “post-medium” omdat de computer eigenlijk geen medium is, maar meer een werkplaats of een lege ruimte vol met tools waar voor elk concept of idee een nieuw medium gebouwd kan worden.
Het materiaal waar ik mee werk noem ik hypermateriaal, vanwege de specifieke eigenschappen van interactie, de mogelijkheden tot netwerken en het kunnen interpreteren van informatie door middel van algoritmen. Een voorbeeld is Google Maps, waarmee verschillende interactieve, genetwerkte en algoritmische elementen een composiet vormen, waar goed mee te werken valt.
In principe kun je een palet van eigenschappen bundelen, en zo bijna als een smid nieuwe materialen smeden. Er ontstaan dus hele nieuwe properties bij zo’n composiet, soms dingen die je zelf niet snel zou verzinnen. Door bijvoorbeeld een kaart aan een Twitter-API te hangen veranderen eigenschappen op een manier die je niet kunt voorzien. Zo’n proces is uniek. Het is misschien het best te vergelijken met het werk van een chemicus die vanuit een combinatie van stoffen een nieuwe bouwsteen ontwikkelt.
De kern van mijn werk is uitvinden wat zo’n proces fenomenologisch doet. Ik probeer verschillende aspecten te isoleren om te kunnen zien wat er gebeurt. Daarmee probeer ik de puur technische of rationele kant te ontstijgen. Ik streef minder naar de oplossingen van Carl Andre, en zie me beter passen in de traditie van hoek Bruce Nauman. Een puur formalistische structuur vind ik niet interessant. Ik probeer verwondering aan te wakkeren.’