metropolis m

Nog voordat de tentoonstelling van Christian Friedrich (Freiburg, 1977) in De Hallen fysiek betreden wordt, komt knipperend licht en haperend geluid de bezoeker tegemoet. Friedrich, voormalig resident bij De Ateliers en ex-genomineerde voor de Prix de Rome, vraagt direct de aandacht.

Speciaal voor De Hallen ontwikkelde hij On Something New (Dirt in a Hole) (2014). Een twaalftal zinnen, uitgesproken door een stotteraar, vormt het uitgangspunt van dit gelaagde werk. Het geluid en de interval van de staccato uitgesproken tekst werden door Friedrich omgezet in morsecode. Hij laat in Haarlem de zinnen ‘uitspreken’ door een LED-lamp. Een stroboscopische totaalervaring is het gevolg.

De sinistere centrale video-installatie The Stone That The Builder Rejected Twice (2008-2014) is kenmerkend voor de werkwijze van Friedrich. De kunstenaar legde via het internet contact met een jongen, en liet hem zonder verdere informatie naar zijn atelier komen. Daar had hij zichzelf opgehangen aan een touw vanaf het plafond, in het midden van de ruimte, met zijn ogen gesloten. Het dramatische effect van dit als een lijk bungelende lichaam werd ter plekke (wederom) versterkt door stroboscopisch licht. De deur stond open en zo kon het bezoek op eigen gelegenheid naar binnen. Het tafereel is op video vastgelegd, en wordt in De Hallen op vijf videoschermen zonder duidelijk narratief aan de bezoeker gepresenteerd.

De daadwerkelijke eerste ontmoeting tussen beide mannen blijft buiten beeld, maar duidelijk wordt wel dat het eerste zichtbare contact tussen de opgehangen kunstenaar en zijn date – een slanke verschijning met engelachtig blond haar – niet is wat je zou verwachten. Het bezoek lijkt niet geschrokken, wordt er eerder opgewonden van. Via een briefje op tafel wordt de jongen door Friedrich van verdere instructies voorzien, en spoedig streelt hij de halfnaakte kunstenaar en likt diens blote voeten. Op de achtergrond speelt een luchtig popnummer vanaf een iPad, met een zelfgemaakte roadmovie als clip.

De gelatenheid waarmee het toch lichtelijk afschrikwekkende tafereel wordt uitgevoerd, roept bij de bezoeker zowel gevoelens van walging als begeerte op. Friedrich houdt de kijker in zijn greep, soms als objectieve beschouwer, en dan weer als ongemakkelijke voyeur. Hij toont duistere kanten van de mens inwerk dat het midden houdt tussen rauwe performance en softporno.

De strakke installatie Types (2002) lijkt in vergelijking hiermee een verademing. Minimalistische sculpturen staan strak langs de wanden opgesteld. De ruimte in het midden is angstvallig leeg, waardoor de sculpturen, net als de kunst uit de jaren zestig waaraan deze formeel gezien refereren, de toeschouwer bewust maken van zijn eigen aanwezigheid. Waar minimal art de bezoeker vaak alleen met een sculptuur in de ruimte confronteert, is Friedrich echter explicieter. Op één van deze open metalen constructies is het videowerk Untitled (2010-11) te zien, waarin het elektrocuteren van ballen, een fier wapperende Amerikaanse vlag, een spuitende fontein en een socialistisch beeld met elkaar worden gecombineerd. Door de snelle en suggestieve edit van het confronterende materiaal – vooral de SM-beelden in combinatie met de fontein – laat het werk weinig aan de verbeelding over.

Met horten en stoten ontvouwt het multimediale werk van Friedrich zich, in een tentoonstelling die duidelijk flirt met de kunstgeschiedenis. Door de minimalistische sculpturen en abstracte fotografie oogt het werk van Friedrich klinisch. Maar doordat Friedrich op persoonlijke wijze het haperende en behoeftige lichaam van zowel zichzelf als anderen centraal stelt, verwordt de tentoonstelling tot een persoonlijke/intieme ervaring, waardoor menig bezoeker de ruimtes lichtelijk verhit weer verlaat.