metropolis m

Een ritme dringt zich op in de tot expositieruimte omgebouwde filmzaal. Het is het ritme van korte optredens, afgemeten pasjes, wuivende mantels en ‘het op en af gaan’ op de catwalk. Sternstunden der Mode heet het programma, een product van Andy Scherpereel en Andreas Hoyer, vrienden van de kunstenaar die een winkel voor avant-garde kleding hebben. Toen Cosima von Bonin door de Kölnischer Kunstverein werd uitgenodigd voor een expositie, vroeg zij hen een bijdrage te leveren. Scherpereel en Hoyer zochten in een archief naar modepresentaties van grote betekenis en besloten de zomermode van Stephan Schneider uit 2001 en Martin Margiela’s presentatie uit 1996 te presenteren. De getoonde promotievideo’s – de ‘kwintessens van de mode naast de gebruikelijke catwalk’ – die normaal gesproken bestemd zijn voor een vakpubliek, tonen hier een herinnering aan bijzondere momenten.

Tegenover het rumoer van de bewegingen op het beeldscherm toont het overzicht van Von Bonins werk in de langwerpige tentoonstellingszaal zich als een stil, tijdloos en bijna toevallig arrangement. Vooral de grote, met bont patchwork versierde boot getiteld Life’s too short to stuff a mushroom (2004) biedt die indruk. Het werk wordt omgeven met schijnbaar willekeurige, kleinere werken zoals een grijze bank, Bundschuh (2004) getiteld, die het midden houdt tussen minimalisme en Italiaans design, een paar beschaafd gedecoreerde paddestoelen en een kamertje vol dekens uit lang vervlogen tijden, waarin een gele reus van pluche zit, een vreemde mengelmoes van Winnie de Poohs vriend Ijoor en Pocahontas. Cosima von Bonin heeft het parcours van haar kleine tentoonstelling op de buitenwand met een stift nagetekend, zodat bijschriften de losse enscenering van werken niet verstoren en alles een harmonisch geheel wordt. Een bijzondere eigenschap van de presentatie is, dat ze de verschillen van de uiteenlopende disciplines en media zo licht omzeilt. Zelden zag ik een kunstenaar video’s, found footage, sculptuur, beeld en ruimte zo naadloos tot een dicht weefsel verknopen.

Al vaker is erop gewezen dat Cosima von Bonin niet alleen graag met andere kunstenaars samenwerkt, haar ensceneringen zelf hebben het wederkerige, het samenzijn als thema. Zo is in Keulen mode niet alleen gebruikt als een metafoor die verbanden te legt tussen de scheppingen van de mode avant-gardisten, de kostbare, op maat gesneden stofsculpturen, het gebruik van verscheidene materialen en de deftige coulissen, mode is voor Cosima von Bonin hier ook heel duidelijk een verbindend element waarvan de rituelen en gebaren een verbondenheid laten zien en de massa in groepen opdeelt.

Een voorbeeld: op de eerste verdieping is een bijna tot aan het plafond reikende houten kuip gebouwd. Er is geen manier om erin te komen, maar als men wat steile treden beklimt, of zo handig is met een enorm grote kijkspiegel om te gaan, kan men van bovenaf in twee ruimtes kijken. De wanden van de ruimte zijn zwart of donkergroen waarop in de stijl van graffiti tags met krijt woorden en zinnen zijn geschreven. Het is een sprekende achtergrond voor de met grijs flanel beklede catamaran, die tussen de wanden ingeklemd staat. Een manshoge hond uit hetzelfde materiaal ligt slap in een hoek. Maar deze autistische bühne kan tot leven komen, zo blijkt, want in de voorruimte is een loop te zien van twee videobanden: Kapitulation/Capitulation en Hundeschule/Obidience School. Die beelden tonen wat er mogelijk is: jonge mensen met kapsels als ballerina’s en zwart-wit gekleed, werken ingespannen aan de reuze boot – terwijl lakeien met dierenmaskers de, zo lijkt het, toevallig aanwezige bulterriër van de kunstenaar naar een aantal musici in de nabijgelegen kamer brengen. Met vereende kracht draaien ze de catamaran op z’n zij, om vervolgens, als dat eenmaal gelukt is, het ding kapot te maken en alle stof eraf te scheuren, onder de klanken van Phantom Ghost. Het kost ze niet eens veel moeite. Waar de stof scheurt, wordt direct het onderliggende schuimrubber zichtbaar.

Cosima von Bonin weet echter al deze sporen van verwoesting te wissen. In de tentoonstelling liggen de ruimten er onaangeroerd en stil bij. Dat de setting herinnert aan de ruimte waar de mode geshowd wordt, is zeker geen toeval. Maar de tentoonstelling gaat over meer dan de sculpturele verbondenheid, die in herhalingen van vormen, motieven en rituelen zichtbaar worden Cosima von Bonin, die niet zo lang geleden nog vaak zelf aantrad om de zelfontworpen loopbruggen en creaties in een openbare act met elkaar te verbinden, heeft zich teruggetrokken. Ze is niet vaak meer in beeld en heeft de bühne overgelaten aan een groep studenten van haar.

Cosima von Bonin: 2 Positionen auf einmal, Kölnischer Kunstverein, 29 oktober tot en met 16 januari 2005.