metropolis m

‘Ik ben erg geïnteresseerd in het politieke werk van de Franse schrijver Jean Genet. Op een bepaald punt in zijn leven stopte Genet met het schrijven van romans en toneelstukken, en legde zich vervolgens bijna twintig jaar geheel toe op manifesten, speeches en interviews, waarin hij steun betuigde aan de Black Panthers, de Palestijnse zaak, de werkomstandigheden van de Maghreb-immigranten in Frankrijk, en, later, de Rote Armee Fraktion. Er is een duidelijk verband tussen Genets achtergrond als adoptiekind en zijn latere internering als delinquent, als dief, en de omstandigheden van de zwarte Amerikanen, de Franse immigranten (aan wie burgerrechten en economische rechten ontzegd waren) en de Palestijnen (aan wie hun land ontzegd was). Genets veelzijdige, poëtische geëngageerdheid mondt uit in een totale opheffing van de concepten ras, identiteit en natie. Door even grote aandacht te schenken aan zo’n verschillende reeks conflicten en door bovendien een band te vormen tussen zichzelf (een Franse, blanke intellectueel) en zijn verre politieke medestanders wijst Genet het identificeren van naties, rassen en fenotypen af. In zekere zin speelt hij de poseur: hij grijpt in waar hij niet hoort, of niet verwacht wordt, te zijn. Hij bouwt een identiteit op voor zichzelf, een die los staat van het instrumentarium van onderscheid en definitie.
Mijn eigen speelveld is veel nietiger. Ik werk binnen de context van de hedendaagse kunst: een wereld van representaties, beelden, symbolen. Het gaat mij vooral om het verstoren van het assimilatiemechanisme tussen de productie van een kunstenaar en zijn of haar culturele identiteit, en het verhandelen van de zogenaamde “authenticiteit”. Meer dan het laten vervloeien van diverse culturele vormen – iets dat te veel neigt naar het exploiteren van een opeenhoping van mogelijkheden en interpretaties – wil ik zoeken naar productieve manieren om deze identificaties om te draaien, om de ene met de andere te nuanceren, of ze aan elkaar te spiegelen. Daarbij laveer ik tussen belangrijke figuren uit mijn eigen omgeving (mijn moeder en mijn grootmoeder) en figuren die ver van me afstaan (zoals Sun Ra, die zichzelf buitenaards noemde) om zo een plek af te bakenen die assimilatie afweert en die het mogelijk maakt een persoonlijkheid op te bouwen door middel van kunst – hoe ouderwets dat ook mag klinken. Ik ben een wat onbeholpen poseur. Mijn constructie zit vol blinde vlekken, fouten en onterechte toe-eigeningen die ik gebruik om de complexe geschiedenissen van dominantie, marginalisatie en afscheiding te begrijpen.’

‘Zien de leden van General Idea eruit als conceptuele kunstenaars? Ik weet niet hoe conceptuele kunstenaars eruitzien. Maar ik weet wel dat het idee mijzelf te zien als conceptuele kunstenaar niet geheel vrij is van een zekere dubbelhartigheid. Ik weet heel goed dat mijn werk er niet uit ziet als conceptuele kunst. Maar, ten eerste ben ik er niet zeker van of conceptuele kunst alleen gezien moet worden binnen de beperkingen van haar veronderstelde neutraliteit en reductionisme. En ten tweede kan ik nogal wantrouwig staan tegenover de conceptuele of minimalistische kunstesthetica, nu ze algemeen aanvaard is en profiteert van de aantrekkingskracht van de administratieve of media-stijl. Art & Language bespreken dit in een tekst in Art-Language in 1976, waarin ze kritiek uiten op de generalisatie van conceptuele kunst via een zeker formalisme (dat wil zeggen de vormen van het administratieve of tekst-beeld doxa), of misschien juist het tegenovergestelde. Op een nogal agressieve toon bespreken ze hun overstap naar de schilderkunst en ironiseren ze “de maniërismes van de semiotiek”.
Als ik zeg dat ik conceptueel kunstenaar ben, dan bedoel ik dat het werk, ondanks alle fouten en misverstanden, gespeend is van elke onschuld (maar niet van utopische ambities). Ik vond het dan ook interessant dat je het woord “eruitzien als” gebruikt, omdat ik graag speel met het idee dat sommige objecten of personen complexe concepten kunnen overbrengen zonder eruit te zien alsof ze dat als doel hebben.’

‘Veinzerij is een kwestie van te opvallend zijn, zoals in het verhaal The Purloined Letter van Edgar Allan Poe. Het meubilair van Memphis uit de vroege jaren tachtig is ook een voorbeeld van deze instelling: het ziet eruit als een uitbundige en amusante toilettafel of boekenkast, en het is praktisch, zelfs elegant, om het product als zodanig te gebruiken. Maar een ander doel, het hoofddoel eigenlijk, is om kritiek te leveren op de standaardisatie van het leven door vormgeving, stedelijke ontwikkeling, architectuur. Het wil de ruimte voor uitzonderingen in de context van culturele massaproductie ter discussie stellen. Ik zou zelfs bijna durven stellen – als het niet zo’n essentialistische opmerking was – dat deze huichelarij, mogelijk indirect, een typische strategie is van bepaalde randverschijnselen of minderheden (zelfs als die alleen gefantaseerd zijn). Het is het “symptoom” van het onvermogen om de dialoog aan te gaan met de directheid van overheersende representaties, en van de drang om ambigu materiaal te produceren.
Laat ik besluiten met een citaat uit Donna Haraways Cyborg Manifesto uit 1984: “De cyborg staat beslist voor partijdigheid, ironie, intimiteit en perversiteit. Ze is oppositioneel, utopisch, en is volledig vrij van onschuld. […] Het grootste probleem met cyborgs is natuurlijk dat ze de onwettige nakomelingen zijn van militarisme en patriarchaal kapitalisme, om maar te zwijgen van staatssocialisme. Maar onwettige nakomelingen zijn vaak bijzonder ontrouw aan hun afkomst. Hun vaders zijn immers van geen belang.”’[2]