metropolis m

De Zabludowicz Collectie, die is opgebouwd door het Finse echtpaar Anita en Poju Zabludowicz, is een van de meest spraakmakende collecties van dit moment. De focus van deze in Londen gevestigde ‘familiecollectie’ ligt op speciale opdrachten aan jonge kunstenaars. We zijn er ‘puur voor de kunstenaar’, zo stelt directeur Elizabeth Neilson.

Laurence Scherz

Vertel me wat meer over het project van de Zabludowicz Collectie en jullie positie in het veld.

Elizabeth Neilson

‘We hebben een niche voor onszelf gecreëerd. We mikken erg op het aanleveren van oplossingen voor de behoeftes van opkomende kunstenaars. We geven hen een kans zich te ontwikkelen onder ons toezicht, bijvoorbeeld door op de locatie Chalk Farm (in Camden Town, red.) tentoon te stellen. Wij vinden dat jonge kunstenaars in de kunstwereld van tegenwoordig niet genoeg kans krijgen te experimenteren en willen ze daarbij helpen. De werking van instituten vernauwt zich steeds meer, zowel qua budget als qua ruimte.’

Laurence Scherz

Vertel me wat meer over het project van de Zabludowicz Collectie en jullie positie in het veld.

Elizabeth Neilson

‘We hebben een niche voor onszelf gecreëerd. We mikken erg op het aanleveren van oplossingen voor de behoeftes van opkomende kunstenaars. We geven hen een kans zich te ontwikkelen onder ons toezicht, bijvoorbeeld door op de locatie Chalk Farm (in Camden Town, red.) tentoon te stellen. Wij vinden dat jonge kunstenaars in de kunstwereld van tegenwoordig niet genoeg kans krijgen te experimenteren en willen ze daarbij helpen. De werking van instituten vernauwt zich steeds meer, zowel qua budget als qua ruimte.’

Laurence Scherz

Is die benadering uniek?

Elizabeth Neilson

‘Het is gemakkelijk voor ons om te denken dat wij “pioniers” zijn, maar dat is niet zo – het is al honderden jaren aan de gang. Er zijn nu eenmaal altijd privémusea geweest en patronage is zeker geen nieuw fenomeen. Elke nieuwe evolutie in het veld is ondersteund door mecenassen die de kunstenaars opdrachten gaven. Het is pas nu dat we zien dat dit gegeven in de internationale gemeenschap steeds meer aandacht krijgt. Het penetreert nu steeds meer de gangbare kunstwereld. Mijn hoop is dat we niet klakkeloos de werking van anderen overnemen, dat we ons de zaken echt eigen maken. Voor mij als directeur is het belangrijk de persoonlijkheid van de collectie te bewaren, die niet te laten overschaduwen door andere zaken en belangen. Dat is de reden waarom we onze ruimte in Londen simpelweg de Zabludowicz Collectie hebben genoemd. De veranderingen die gebeuren in het mecenaat, hoe de kunstwereld produceert en budgetteert, zijn ingewikkeld. Het is belangrijk zo transparant mogelijk te blijven.’

Laurence Scherz

Hoe uit zich dat bij jullie?

Elizabeth Neilson

‘Weet je, sommige mensen begrijpen niet dat we geen verkoopcollectie zijn. Dat we een instituut zijn gefocust op het ondersteunen van kunstenaars, het investeren daarin. Onze investering is cultureel, niet financieel. We verkopen niets van de tentoonstellingen. Wanneer wij een commissie doen is dat voor een nieuw werk. Er is in die zin een duidelijk onderscheid tussen ons en de galeries die verkopen. We willen ons niet mengen in dat proces. Al het geld dat we in de kunstwerken stoppen is bedoeld voor productie en het staat los van wat de kunstenaars er achteraf mee verdienen. Je hebt collectioneurs die een soort kunsthandelaars worden, maar daar zijn we niet in geïnteresseerd.’

Laurence Scherz

Dus, anders dan veel verzamelaars die vroeg of laat hun bezit weer verkopen, mijden jullie deze economische transacties?

Elizabeth Neilson

‘Hoewel de familie Zabludowicz een achtergrond heeft in vastgoed zien ze niet alles als business. Deze onderneming is puur verlieslatend.’ Lacht. ‘Het is een zwart gat, een grote investering. En deze is niet voor economisch gewin. Sommige van onze projecten krijgen niet eens direct een weerklank, ze zijn er voor de toekomst, voor de carrière-impuls van de kunstenaars die we steunen. Wij stellen ons steeds de vraag: wat kunnen wij de kunstenaar nu geven, op dit punt van zijn carrière, dat ervoor zorgt dat hij vooruit raakt? Met Jon Rafman die in het najaar van 2015 bij ons exposeerde was dat het realiseren van zijn allereerste live-action film. We willen de kunstenaars op weg helpen naar een grotere en betere praktijk.’

Laurence Scherz

Hoe verhoudt deze investering in projecten zich tot de verdere opbouw van de collectie?

Elizabeth Neilson

‘Als het gaat over het strategisch ontwikkelen van onze collectie, dan hebben we het meer over samenwerken met andere instituten. Wij kunnen ze helpen om werk te laten zien van onze collectie of samenwerken met kunstenaars, en daarbij vragen wij onszelf steeds af: aan welke curatoren of musea kunnen we onze collectie presenteren, en wat kunnen ze ermee?’

Laurence Scherz

Maar jullie zullen toch bepaalde criteria hebben op basis waarvan jullie de waarde van kunst vaststellen, lijkt me?

Elizabeth Neilson

‘Die vraag is ontzettend moeilijk te beantwoorden! Een kort antwoord zou zijn: de werken moeten “ingenieus” zijn, vernieuwend. Maar deze criteria zijn volkomen subjectief. Laat ik het hierop houden: ons devies is culturele waarde boven economische. Daarbij zijn onze kunstenaars gemiddeld erg jong. We hebben momenteel enkel vier “dode” kunstenaars, alle anderen leven nog. Het is daarmee een erg bruisende collectie.’

Laurence Scherz

Ik heb me laten vertellen dat Anita Zabludowicz steeds vaker ‘tweedehands’ inkoopt via veilingen, en dan voornamelijk grote namen, om zogenaamde hiaten in de collectie op te vullen.

Elizabeth Neilson

‘We kopen op verschillende plaatsen. We luisteren naar iedereen die goed en interessant werk aanbiedt. In de regel kopen we aan via de primaire markt, dat zijn de kleinere commerciële galeries, soms direct via de kunstenaar.’

Laurence Scherz

Hoe kan de collectie jong blijven? Jonge kunstenaars worden ouder, ze passen dan minder in het geheel. Geeft dat geen problemen?

Elizabeth Neilson

‘De collectie groeit samen met de kunstenaars. Ja, Keith Tyson of Wolfgang Tillmans waren jonge kunstenaars toen we hun werk aankochten in de jaren negentig en staan nu natuurlijk midden in hun succesvolle carrière. Maar in deze familiecollectie zal er altijd een volgende generatie aan zet zijn om het geheel jeugdig te houden. We veranderen, ontwikkelen, het is ook een leerproces voor ons. Ik denk niet dat iemand start met verzamelen en al weet waar hij of zij gaat eindigen. Je kunt alleen maar je best doen om relevant, fris en geëngageerd te blijven. Er is geen garantie.’

Zabludowicz
De collectie, opgericht in 1994 door Anita Zabludowicz, omvat werk van meer dan zeshonderd kunstenaars onder wie Ed Atkins, Cory Arcangel, Tauba Auerbach, Ai Weiwei, Matthew Barney, Tracy Emin en Olafur Eliasson. Wat betreft de Nederlandse en Belgische kunstenaars hebben ze werk van Hans op de Beeck, Berlinde de Bruyckere, Mathilde ter Heijne en Amie Dicke. Hun exposities zijn vaak gericht op de invloed die het digitale heeft op ons leven, zoals met de duotentoonstelling van Ryan Trecartin en Lizzie Fitch in 2014 of de solotentoonstelling van Jon Rafman in 2015, en nu met de huidige groepstentoonstelling Emotional Supply Chains waarin bevraagd wordt hoe onze identiteit overleeft in de digitale wereld. Daarnaast organiseren ze residenties voor hun kunstenaars (binnenkort in L.A. maar vooral in het thuisland Finland) en steunen andere kunstcentra in Londen, zoals Whitechapel Gallery en Camden Arts Centre. Ook werken ze samen met de studenten van de curatorenpleiding van Goldsmiths College, Chelsea College of Arts en Metropolitan University.

Laurence Scherz

is vertaler, schrijfster en momenteel werkzaam bij Amerpodia, Amsterdam

Recente artikelen