Emotionele betrokkenheid – Interview met Christian Friedrich
Hoe zou je de verschillende fasen in je werk omschrijven? In je laatste tentoonstellingen keer je terug naar vroeg werk, gecombineerd met nieuw werk. Waarom doe je dat?
‘Veel van mijn vroege werken bestaan uit een groep of familie van sculpturen die in combinatie met de schetsen werken als wederzijdse referenties en zo functioneren als een index. Hoewel de index als onderwerp wellicht gemakkelijk te herkennen is in mijn latere werk heeft het altijd en in elk stadium een voor de hand liggende rol gespeeld, ondanks de verschillende manieren waarop een werk tot stand komt en de vorm die het aanneemt. Het kan gebeuren dat je een tv-meubel koopt dat past bij je smaak, waarbij je pas bij het aanzetten van de tv je realiseert dat het een miskoop is. Maar in de meeste gevallen gaat datgene waar je naar kijkt goed samen met het televisiemeubel en met het andere meubilair. In 2012, toen ik begon met het “nestelen” van nieuw werk bij ouder werk, was ik in de eerste plaats geïntrigeerd door het testen van welke functies een werk zou kunnen krijgen in de context van een ander werk.’
In je werk lijkt er een interesse in machtsverhoudingen te zijn, soms seksueel, soms anderzijds van aard, die bepaalde spanningen of ongelijkheid aangeven tussen de deelnemers, ook bij de toeschouwer die er waarschijnlijk liever niet te zeer bij betrokken wil worden. Die spanning was al aanwezig in je vroege werk, maar is nog explicieter in je recente werk, of vergis ik me?
‘Elk medium heeft zijn eigen kwaliteiten, in de zin van hoe het gebruikt kan worden om de toeschouwer te beïnvloeden of er in te betrekken. Dat wil niet zeggen dat kwaliteiten kunnen veranderen in onze waarneming of dat ons vermogen om beïnvloed te worden kan veranderen. Wanneer ik mijn ogen over de panelen van De Tuin der Lusten van Jheronimus Bosch laat gaan, vind ik het uiterst filmisch. Hatsune Miku, de Japanse hologrampopster, kan bij haar fans dezelfde emotionele reactie teweegbrengen als een echte popster van vlees en bloed. In 2007 begon ik gefrustreerd te raken over het gebrek aan emotionele betrokkenheid bij mijn sculpturale werk. Niet dat ik ontevreden was over datgene wat ik tot dusver had gemaakt, in tegendeel. Ik had het gevoel dat wanneer ik op dezelfde manier door zou gaan er voor mij niet zoveel meer in zat, vanuit persoonlijke overwegingen. Na enkele maanden ploeteren en wanhopige pogingen was ik bereid om helemaal opnieuw te beginnen met het risico om de band met mijn bestaande werk en werkproces geheel te verliezen. Ik besloot om in mijn atelier te gaan wonen, een videocamera te installeren en mannen met wie ik online had gedatet, uit te nodigen.’
Zit er iets provocerends in het maken van kunst?
‘Ik ben niet uit op provocatie an sich. Hoewel ik wel van mening ben dat juist de ideeën die op het eerste gezicht te avontuurlijk of te onredelijk lijken om uit te voeren, vaak de meest interessante resultaten opleveren. Ik geef niet gemakkelijk op.’
Kun je iets meer vertellen over The Stone That The Builder Rejected Twice? Het werk heeft twee versies. Wat is het verschil ertussen?
‘The Stone That The Builder Rejected (2008) is een one-channel videoprojectie van een deel van een rollenspel tussen mijzelf en een onbekende die ik via het internet heb ontmoet. Toen diegene op kwam dagen voor zijn rol, had hij van te voren geen idee wat ik had bedacht. In stroboscopisch licht vond hij mij hangend vanaf het plafond in mijn atelier. Nadat hij de brief had gelezen die ik op het bureau had gelegd en die uitleg gaf over het storyboard, besloot hij om deel te nemen. Gedurende de gehele opname praatte ik niet met hem, noch opende ik mijn ogen of bewoog ik. De volgende nacht speelden we hetzelfde rollenspel opnieuw. The Stone That The Builder Rejected Twice (2014) is een five-channel video- en ten-channel geluidsinstallatie die de beelden van de vijf opgestelde camera’s gedurende de twee nachten incorporeert.’
Hoe zou je de kracht of spanning die je werk karakteriseert omschrijven?
‘In eerste instantie verlang ik er niet naar om mensen ongemakkelijk te maken. In sommige gevallen kan er een positieve kracht of verlangen resoneren, die pas in combinatie met andere krachten zichtbaar wordt. Dit zijn vaak krachten die we in het dagelijks leven proberen te vermijden, omdat ze een bedreiging vormen voor de zelfbeschikking en ons confronteren met onze eigen ontoereikendheid.’
Ondanks dat ik bepaalde continuïteiten in je werk zie, lijkt het erop dat je om de zoveel jaar weer helemaal opnieuw begint.
‘Wanneer en hoe een werk begint en wordt afgerond is elke keer zo verschillend dat ik het niet precies kan uitleggen. Zelfs als ik een concreet idee of een bepaald thema voor mezelf vaststel om vanuit te werken, dan nog is de kans groot dat ik een afwijking volg, die me van het onderwerp vandaan leidt.’
Waar gaat je meest recente onderzoek over?
‘Op het moment werk ik aan twee series sculpturen. Over de eerste serie kan ik alleen zeggen dat ik een groter dan levensecht figuur aan het maken ben, dat is afgeleid van delen van het menselijke skelet en van de hersenen. Het startpunt voor de tweede serie is een geur die ik samen met een scheikundige heb ontwikkeld.’
Vertaald uit het Engels door Debbie Broekers
Christian Friedrich is winnaar van de Cobra Kunstprijs Amstelveen 2017. Later dit jaar zal hij in het kader van de prijs in het Cobra Museum tentoonstellen.
Domeniek Ruyters
is hoofdredacteur van Metropolis M
