metropolis m

Casino, het forum voor hedendaagse kunst in Luxemburg slaagt er onder leiding van Enrico Lunghi al jaren in een tentoonstellingsbeleid te voeren dat haaks staat op de keuzes van de meeste musea en kunsthallen. Een mooi voorbeeld daarvan is het tweedelige project Re-location Academy en Shake Society dat onderdeel is van een internationaal uitwisselingsproject tussen zeven Europese kunstcentra. Behalve Villa Arson in Nice en het Migros Museum in Zürich werd een dialoog aangegaan met centra uit Lüneburg, Trnava, Linz, Gdansk en Boekarest. Het specifieke project van Casino bestaat uit twee opeenvolgende tentoonstellingen met dezelfde, door een autonome jury geselecteerde groep van twaalf kunstenaars. In het eerste deel van dit project, Re-Location Academy, werden bestaande werken van twaalf kunstenaars gepresenteerd, gekoppeld aan een uitgebreid programma van workshops en lezingen van gastdocenten en bekende kunstenaars. Behalve dat dit voor de kunstenaars als een kritisch klankbord voor hun werk functioneerde, kregen ze de kans om met een beperkt budget gedurende zeven weken ter plekke te werken aan een nieuw werk dat vervolgens deel uitmaakte van het tweede deel: de tentoonstelling Shake Society.

De tentoonstelling Shake Society werd een zoektocht van twaalf kunstenaars van de meest uiteenlopende afkomst die (veelal) reageerden op de politieke achtergrond van het bizarre Groothertogdom Luxemburg. Luxemburg heeft geen academie binnen haar grenzen en ook geen universiteit of faculteit kunstgeschiedenis. Het was voor directeur Enrico Lunghi dan ook een mooi statement om zijn kunstcentrum om te toveren tot een tijdelijke academie met lange openingsuren en gratis toegang. Via deze strategie kwamen tal van onderwerpen aan de orde, zowel van plaatselijk belang, als messcherpe positioneringen tegenover de bange kunstwereld die moeite heeft te kiezen voor onbekend talent. Een aantal van de minder bekende kunstenaars wordt ook in de toekomst opgenomen in andere projecten en tentoonstellingen van het Casino. En dat siert, want niets is vandaag de dag gemakkelijker dan het kopiëren van gestandaardiseerde tentoonstellingen, waarin met veel geld internationaal bekende kunstenaars worden gestrikt. Casino Luxemburg onderscheidt zich met haar gevoerde beleid van deze op status en kwantitatieve quota beluste musea en kunstcentra.

Bij binnenkomst werd de bezoeker al meteen getrakteerd op een groot wervend bord met de vraag een euro te storten op de rekening van een Roemeense kunstenaar. Soortgelijke prentkaarten circuleerden in en buiten het Casino. Het was een ingreep van Vlad Nanca die hiermee de stereotypen van de Roemeense en Oost-Europese ‘bedelende’ kunstenaar wilde aankaarten. Ook binnen Roemenië hekelt Vlad Nanca de apathie van kunstenaars, die menen dat artistiek bezig zijn niet zonder financiële middelen kan. Het is een politiek en cultureel statement dat kan worden teruggekoppeld naar de situatie van de kunstenaars in de Lage Landen die het als vanzelfsprekend beschouwen onderhouden te worden door de staat. In een andere ruimte choqueert Vlad Nanca door een illegale video te tonen van de brute manier waarop de ordetroepen van Berlusconi talloze vredelievende betogers tegen de G8 in Genua (2001) letterlijk kreupel sloegen. Deze bijna onmenselijke video werd geflankeerd door twee poppen met aangepaste kledij die fysieke weerstand konden bieden aan het zinloze geweld. Geweld dat wild om zich heen slaat met als enige doel de blinde verdediging van de gevestigde, westerse wereldorde.

Even indringend was de radicale bijdrage van de in Kopenhagen verblijvende Koreaanse Mia Rosasco. Zij schonk haar productiebudget van 2000 euro via een contract aan een familie migranten. Hiervoor tekende en beschreef de familie H. op een Europese landkaart een ontroerend en informatief traject dat ze aflegden langs Oost -, Midden- en Zuid-Europa om ten slotte te worden geweigerd in Luxemburg. Het zijn werken die aantonen dat jonge kunstenaars begaan zijn met de wereld en er soms letterlijk hun persoonlijk belang en financieel voordeel voor opgeven. De Roemeense Irina Botea vroeg via een brief de knappe Groothertog van Luxemburg ten dans in het Casino. Het speelse, negatief geformuleerde antwoord van zijn kabinet hangt als onderdeel van Botea’s bijdrage in een kamer naast de mooie witte baljurk die ze kocht voor de gelegenheid. Dan maar dansen met de directeur en medewerkers van het Casino, dacht ze en registreerde deze aandoenlijke performances op video. Dicht bij de interventie van Irina Botea kwam de presentatie van Veronika Sramatyova die, in een regelrechte Marcel Broodthaers-esthetiek, namelijk in een witte vitrine op dieprood tapijt, vier juwelen toonde met de inscriptie Casino. Ze droeg de juwelen als performance op de opening zodat de vage grens werd overbrugd met de eertijdse grandeur van het Casino en de uitwisselingsgedachte van Marcel Broodthaers. Het project van de Zweedse Charlotte Karlsson dat zich concentreerde op een inmiddels compleet afgebroken huis in Luxemburg, was meer van sociologische inslag. Ze fotografeerde in het huis ook haar blauwe werkplunje met mouwen die fungeren als suggestieve ogen. Via twee kijkgaatjes in een witte muur van haar ruimte kon je de contouren bespieden van het huis, inclusief de gesloopte materialen van het gebouw. Ook de Pool Janek Simon schitterde met een spierwitte maquette van het Casino waarin hij als jonge kunstenaar droomt van een retrospectief in het museum. Het is een fantastisch werk, waarin zijn minitentoonstelling gestalte krijgt via kleine ledschermpjes in de maquette en waarbij het harde, ratelende geluid van een pc-spelletje ervoor zorgde dat zijn ruimte werd behept met een militaire, dreigende sfeer.

Kortom, ik ben enthousiast over deze tentoonstelling om de eenvoudige reden dat hier kunst is te zien die nauw aansluit bij historische voorgangers, maar bedacht en overdacht blijft vanuit een frisse en pretentieloze observatie van de werkelijkheid. Shake Society toont nog veel ander fraai werk en is in die zin als groepsexpositie een regelrechte verademing. Misschien is de formule van een langdurige artists in residence in groepsverband dan toch een serieuze manier om kunstenaars werk te laten maken die de vanzelfsprekende routine in tijd en afstand overtreft.

Re-Location Academy Casino Luxembourg. Forum d’art contemporain

19 juni tot en met 25 juli 2004

Shake Society

Casino Luxembourg. Forum d’art contemporain

31 juli tot en met 26 september 2004