metropolis m

Groningen

Groninger Museum

25/05/2013 t/m 17/11/2013

Fuck Off 2 is zoals de naam al doet vermoeden de opvolger van Fuck Off (??????) uit 2000, de controversiële tentoonstelling die gelijktijdig met de derde Shanghai Biennale werd georganiseerd door Ai Weiwei en curator Feng Boyi. De titel betekent ‘oncoöperatieve houding’ in het Chinees en op die attitude werden de kunstenaars geselecteerd. Het doel van Fuck Off was om de Chinese overheid te laten zien dat de kunstenaars het niet eens zijn met de manier waarop de macht wordt uitgeoefend en dat ze zich daar actief tegen verzetten.

Fuck Off 2 in het Groninger Museum gaat daar dertien jaar later mee door, want volgens Ai Weiwei is er niets substantieels veranderd aan de situatie in China. Ai Weiwei, Feng Boyi en curator van het Groninger Museum Mark Wilson hebben daarvoor 37 hedendaagse Chinese kunstenaars gekozen die het sociaal-politieke klimaat in hun land onderzoeken en de schending van de mensenrechten bekritiseren in hun werk.

Een heel direct voorbeeld van dat laatste is het werk van performancekunstenaar Cheng Li, die een jaar naar een strafkamp moest na het maken van Human Rights Contract, Art Whore in 2011. Tijdens deze gefilmde performance heeft hij seks met een vrouw op verschillende publieke locaties, zoals in een museum en op het dak van een gebouw. Het doel hiervan is volgens Li om de grens tussen porno en kunst te onderzoeken. Maar de Chinese overheid dacht daar anders over en pakte hem op. Dat terwijl hij volgens de Chinese grondwet kunst mag maken en tonen en het hebben van seks niet beperkt is tot de slaapkamer.

Dat de Chinese regering het niet zo strikt neemt met de regels wordt pijnlijk duidelijk in de presentatie van een tafel vol treinkaartjes, vliegtickets, postzegels en andere documenten die Wu Huaying verzamelde tijdens een twaalf jaar durende campagne tegen de onrechtmatige detentie van haar broer. Haar broer werd gemarteld en zonder enige vorm van proces vastgezet, na onder druk te hebben bekend verantwoordelijk te zijn voor een bomexplosie. Zonder de jarenlange strijd van Wu Huaying zou hij nu nog onschuldig vastzitten.

De kunstenaars verwijzen ook op een indirecte, minder deprimerende manier naar de problemen in China. Zhang Dali toont in zijn doorlopende project Second History een reeks foto’s die door de overheid is bewerkt met ernaast het ongecensureerde origineel. We zien mensen die van foto’s zijn afgeknipt en soms zelfs een totaal nieuwe compositie. Het is een sterk staaltje politiek photoshoppen.

Het Groninger Museum zelf tart China door de presentatie van dertien langwerpige borden waarop artikel 31 van de grondwet geschreven staat. Deze borden mochten het land eigenlijk niet uit. Het benadrukt de ironie van de grondwet in China, die schijnbaar niet in het buitenland bekend mag zijn, omdat dan duidelijk wordt dat hij niet werkelijk nageleefd wordt. Volgens Ai Weiwei is het daarom belangrijk dat er continu wordt getoond dat de situatie in China nog steeds heel erbarmelijk is, ook al denken we in het Westen misschien dat het wel meevalt. Dat alleen al maakt de tentoonstelling, ondanks de Ai Weiwei-moeiheid bij sommigen en het ontbreken van een echte activistische mentaliteit in Nederland, de moeite dubbel en dwars waard.

Daarnaast valt er voor ons wellicht iets te leren van de Fuck Off-mentaliteit, de houding waardoor kunstenaars, ondanks de hoge straffen, boetes en andere narigheden, zich de mond niet laten snoeren door een corrupt systeem, maar zich er actief tegen verzetten. Tegen beter weten in misschien.

Loes van Beuningen is kunsthistoricus