Ik design, jij designt, wij designen
Volgens het boekje Everyone is a designer in the age of social media staat de ontwerpwereld volkomen op z’n kop nu op internet iedereen de ontwerper van zijn eigen bestaan geworden is.
Everyone is a designer in the age of social media heet het boekje van Mieke Gerritzen en Geert Lovink. Alsof het iets begeerlijks is, het zijn van ontwerper – onze diepste wens die, met dank aan de technologie, werkelijkheid geworden is. ‘We ontwerpen ons sociaal leven, maken onze eigen keuzes, en creëren het allemaal gezamenlijk’, roepen de samenstellers verheugd in de inleiding. Iedereen is creatief. ‘Dit boek signaleert een nieuwe esthetiek van samenwerking: een combinatie van maatschappelijk, technologisch en economisch gedreven, systematisch gegenereerd beeldmateriaal’. Ik design, jij designt, wij designen.
De old school designer, zeg maar de ouderwetse specialist die bijvoorbeeld dit tijdschrift zijn uiterlijke verschijning geeft, is gedwongen op zoek te gaan naar andere leidende rollen. Zij, zo bepleit dit boekje, richten zich beter op het ontwerpen van de software waar de klootjesvolkdesigner zijn dagelijkse leven mee vormgeeft. ‘Artistieke software’ is de groeimarkt, want de programmatuur waarmee al die plaatjes op internet worden gezet bevindt zich nog in de kinderschoenen. Een beetje old school designer met oog voor de toekomst gaat computertalen leren.
Everyone is a designer in the age of social media staat vol soundbites, pagina na pagina, regel na regel. Mieke Gerritzen, een old school designer en in het dagelijkse leven directeur van Graphic Design Museum Breda, gaat helemaal los, zoals ze dat ook al tien jaar geleden deed in het vrijwel identieke boekje Everyone is a Designer. Manifest for the Design Economy. De mantra van het democratisch design die toen werd bezongen is werkelijkheid geworden. En dus worden de standpunten van toen nu nog eens dunnetjes overgedaan, zij het iets scherper uitgetekend, met de kennis van nu. Deskundigen uit velerlei hoek die zich over het ontwerpen in digitale tijden hebben uitgelaten worden aangehaald, van Mariette Dölle tot Lev Manovich.
Everyone is a designer is niet alleen maar een wilde fantasie over de ontwerputopie die social media heet. Er worden zowaar enkele stevige noten gekraakt, meest expliciet in bijdrage van Koen van Mensvoort, een kunstenaar, wetenschapper en industrieel ontwerper, die beroemd geworden is met zijn theorie van de Next Nature. Rigoureus relativeert hij de almacht, die de ontwerper zichzelf graag toedicht. Aan de hand van de ontwikkeling van het scheermesje laat hij zien dat de ontwerper niet het alziend oog is dat de richting in ons bestaan bepaalt, maar slechts een nietig radertje in een enorm economisch-technologisch complex. De ontwerper rest niets anders dan te gehoorzamen aan deze hogere logica.
Gerritzen en Lovink hebben geprobeerd wat orde te scheppen in hun overvloed aan statements, door de introductie van hoofdstuktitels als everyone, amateurs, critical design en corporate design. Maar het boekje blijft een grote ballenbak vol social-mediawisecracks. Iets meer gedachten die langer duren dan de twee regels en de ruimte nemen om wellicht een argument door te laten klinken, was me liever geweest. Maar helaas, dat past niet in de trend zoals gesignaleerd door Geert Lovink in zijn essay aan het eind van het boek. Zo’n lang verhaal is hopeloos ouderwets, stelt Lovink. Het is traag en paternalistisch, een soort superslomo-communicatie die in deze tijden van tweets, microblogs en reaguurders volkomen heeft afgedaan. In de communicatie van de toekomst neemt een ‘wolk’ van opinies de positie van het essay in. In menig opzicht is Everyone is a designer in the age of social media niets anders dan een poging om dit idee van de toekomstige communicatie-‘wolk’ op papier over te brengen, voor de enkele dinosauriër onder ons die nog boeken leest.
Domeniek Ruyters is hoofdredacteur van METROPOLIS M
Mieke Gerritzen en Geert Lovink (red.), Everyone is a designer in the age of social media, Bis Publishers, Amsterdam 2010, ISBN 978-90-6369-227-8, €15,-
Domeniek Ruyters
is hoofdredacteur van Metropolis M