metropolis m

Het motto van het Utrechtse Impakt Festival dit jaar was ‘Whatever happened to all the fun in the world?’. De VS is in oorlogsstemming, westerse economieën kelderen, het overgrote deel van Nederland voelt zich niet veilig en in Rotterdam zit de kunstwereld in de houtgreep van een ‘doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg politiek’. Waar gaat dit allemaal heen, vroegen de samenstellers van Impakt Festival zich af. Hoe bieden wij een tegengeluid? Dat een kritische perceptie op dit wereldleed niet tot louter zwaarmoedigheid hoeft te leiden, bewijzen de kunstenaars uit deze editie van Impakt. Zij laten zien je met een combinatie van humor en ernst het verst komt.

Deze dertiende editie van Impakt bestond uit vaste onderdelen, als een muziekprogramma, Panorama (een internationale selectie van films en video’s), een videogalerie (dit keer geselecteerd in samenwerking met andere nieuwe media festivals), een dagelijkse talkshow en het film- en uit het nieuwe videoprogramma World Perfect, samengesteld door curator en kunstenaar Florian Wüst. In de voormalige rechtbank aan de Hamburgerstraat – een eenmalige locatie want volgend jaar verkast het festival weer naar het Centraal Museum Utrecht – was de tentoonstelling Encounters te zien samengesteld door Arjon Dunnewind. Jammer genoeg sloot het thema van deze tentoonstelling niet echt aan op het overkoepelende statement. Dunnewind bracht een aantal installaties bij elkaar waarin ‘het mentale aspect van de ruimte werd benadrukt’. Dit resulteerde in een aardige verzameling installaties waarvan vooral The Present van het Finse talent Eija-Liisa Ahtila in het oog sprong, maar het totaal uiteindelijk een weinig uitgesproken indruk maakte.

Het was met name Florian Wüst die de toon zette met het programmaonderdeel World Perfect. ‘Utopische en kritische voorstellingen van de wereldpolitiek, technologische ontwikkelingen en de sociaal-economische agenda van tegenwoordig’ kwamen aan bod in een uitgebreid programma met films en video’s, videoclips, industriële commercials, korte films en underground sciencefiction uit de laatste drie decennia. Deze bundeling van diverse films in een programma is voor Wüst inmiddels een beproefd recept (voor de Kurzfilmtage Oberhausen 2002, een internationaal festival voor de korte film, stelde hij op vergelijkbare manier het programma Katastrophe samen). Film is voor Wüst een tijdmachine die ons van alles vertelt over de achterliggende ‘grote maatschappelijke thema’s’ van een tijd.

Voor World Perfect koos Wüst voor een minder megalomane aanpak dan het uit vijftien programma’s bestaande Katastrophe. Het bestond uit ‘slechts’ vijf programma’s van ongeveer anderhalf uur . Een voorbeeld daarvan is Economy of Fear waarin hij vijf korte video’s samenbracht die allemaal refereren aan de idee van een gecontroleerde samenleving. Een video over de zwaar bewaakte oostgrens van Oostenrijk werd afgewisseld met die van een droog verslag over surveillancetechnologie en een recente film over de privatisering van de gevangenisindustrie in de V.S. Een juweeltje uit dit programma was de video Architecture of Reassurance (1999) van Mike Mills. Je ziet een tienermeisje slenteren door de steriele wereld van een afgelegen wijk in het zuiden van California. Ze probeert zich te identificeren met het cliché van de schijnbaar perfecte wereld van deze afgelegen gemeenschap, maar ontdekt gaandeweg dat het een farce is. Moeiteloos combineert Wüst een clip van Björk met een stammend promotiefilmpje over atoomenergie uit het begin van de jaren zestig. Wüst moet het hebben van de eigenzinnigheid van de selectie. Het is vooral de samenstelling die de programma’s bijzonder maakt, minder dan de werken op zichzelf, die soms erbarmelijk van kwaliteit zijn. Irritant waren een aantal draken van filmpjes, het soort video’s waarvan de ‘low-tech uitvoering’ (lees: slechte beeldkwaliteit, krakkemikkige cameravoering, een tergend langzame montage en geklooi met zelf in elkaar geknutselde rekwisieten) moet doorgaan voor experimentele film en gedateerd anti-establishment sloganjargon voor maatschappelijk engagement. Gelukkig is in die gevallen de som belangrijker dan de delen.

Ook geselecteerd was de video Imitations of Life (2000), een duizelingwekkende compilatie waarin de hele geschiedenis van de sciencefiction aan je voorbij trekt en wordt ontrafeld als een toekomstbeeld dat uiteindelijk gebaseerd blijkt te zijn op de esthetiek van geweld. Het was een prachtige afsluiting van Wüsts programma en tevens een treffende samenvatting van zijn manier van werken. In zekere zin bood Imitations of Life daarmee ook een goede weergave van Impakt zelf: het hybridische underground/muziek/kunstfestival waarin het meer lijkt te gaan om de mentaliteit dan om de kwaliteit.