metropolis m

Geroezemoes in de gangen van het Leuvense Stuk bij de tweede avond van Joëlle Tuerlinckx’ “That’s it!” (+ 3 minuten gratis), een voorstelling die in april 2014 haar première beleefde in Tate Modern, daarna in Amsterdam te zien was en aanstaande maart in het Brusselse Kaaitheater zal worden opgevoerd. Opwinding: gisteren duurde de voorstelling een half uur langer dan voorzien. Naar verluidt was er een technisch probleem en probeerde Tuerlinckx en haar equipe dat in de performance zelf op te vangen. Het maakt me blij. Dit is de typische manier waarop de in Brussel wonende kunstenaar sinds decennia met haar materiaal omgaat: vastberaden, een beetje koppig zelfs – gewoon doorgaan. Haar tentoonstellingen en acties zijn als momentopnames. Tuerlinckx formuleert met haar werken voorstellen voor tijdelijke liaisons tussen tijd, ruimte en de wereld.

Zo een suggestie vormt “That’s it!” (+ 3 minuten gratis), een tentoonstelling in beweging voor een in een klassieke theateropstelling gezeten publiek. Het scènebeeld oogt sober. Op het podium staat een drietal beweeglijke projectieschermen, aan de wanden van de zaal hangen vier plasma’s waarop we live de muisbewegingen van Tuerlinckx op haar computerscherm volgen (ze zal herhaaldelijk filmpjes spelen van repetities en eerdere performances, een droste-effect). Links van het podium staan microfoons op een statief waar de performers in uiteenlopende talen – inclusief gebarentaal – eigengereide theorieën over kunst uiteenzetten; rechts zitten de muzikanten Christophe Fink en Valentijn Goethals die op gitaar, slagwerk en elektronica gedurende de voorstelling een psychedelische soundtrack improviseren.

Uit die relatief beperkte setting haalt Tuerlinckx het maximale. Door een spervuur van beelden af te vuren, over elkaar, door elkaar. Door over de randen van de schermen heen te projecteren of door ze te bewegen. Maar ook door de performers te laten rondlopen met panelen in verschillende vormen, opgespannen doeken en andere zaken die als scherm dienstdoen.

Tuerlinckx projecteert allerhande knipsels van krantenartikelen, afkomstig uit het duizelingwekkende archief dat ze sinds decennia in haar atelier bij elkaar spaart. De teksten zijn uit hun context gelicht. Vaak schiet er niet meer dan een krantenkop of een handvol woorden over. In Leuven zien we politieke zwaargewichten – Berlusconi, Kennedy, Poetin, Mao – naast een schreeuwerige advertentie voor spuuglelijke fauteuils. Er zijn ook velerlei verwijzingen naar de schilderkunst: Van Eyck, Memling, Vermeer, Magritte. En er is Tuerlinckx zelf: haar notities, tekeningen en ‘aanwijzingen’, maar ook referenties naar eerdere projecten en tentoonstellingen: Stretch museum (2001), Orbis Terrarum (2000), Chicago Studies: Les étants donnés – SPACE THESIS (2003).

Helemaal vooraan op het podium ontstaat een sculptuur van een karakteristiek Joëlle Tuerlinckx-signatuur: een meisje knoopt een baksteen aan een fors touw (die zal later vervangen worden door een emmer, een balk enzovoort). Door deze evoluerende tentoonstelling trippelen andere meisjes op de tippen van hun tenen. Gehuld in rode, groene of gele lange plooirok en strakke zwarte coltrui hebben ze wat van buitenaardse elfjes. Ze zijn Tuerlinckx’ alter ego. In het Frans, Nederlands en Engels zetten ze, niet zelden onsamenhangend en met verwrongen stem, haar manier van werken uiteen.

Met dit alles biedt “That’s it!” (+ 3 minuten gratis), overigens opgedeeld in acht aktes met titels als Mythologieën of de drie terugkerende elementen: ronde, verhaal, revolutie of Conferentie pixel, een visueel spannend inzicht in de werkwijze en psyche van deze buitengewone kunstenaar. Net zoals in veel andere projecten concentreert dit werk zich op de verschillen tussen kijken, percipiëren en verbeelden. Deze schijnbare chaos dwong Tuerlinckx in het strakke korset van haar idiosyncratische ordeningsmethodiek. Dat hoogstsubjectieve systeem van classificatie zou objectief leiden tot een accumulatie van schijnbaar arbitraire zaken. Maar hier ontstaan verbanden en betekenissen in de hoofden van de kijker. Dat maakt deze belevenis juist zo intens. Op naar Brussel, waar de voorstelling zal evolueren tot een zes uur durende trip.

Ive Stevenheydens (1975) is curator, schrijver en kunstcriticus, hij is curator bij Argos, Centre for Art and Media in Brussel

Gezien vrijdag 14.11.2014, Stuk, Leuven. www.stuk.be

Te zien zaterdag 21.03.2015, Kaaitheater, Brussel. www.performatik.be