metropolis m

Kosmologie van een eiland
Charles Avery over The Islanders

Tom Morton

Kun je me iets vertellen over het nieuwste deel van je project The Islanders, The Eternity Chamber (De kamer der Eeuwigheid), dat dit jaar gepresenteerd wordt op de Biënnale van Lyon?

Charles Avery

‘The Eternity Chamber is een vinding van de Cult of the Gulls (Cultus der Meeuwen), en is eigenlijk een tijdmachine. Je kunt er niet mee in de tijd reizen, maar zij laat zien hoe de tijd zich in allerlei richtingen uitstrekt. Deze cultus is als volgt ontstaan: een jongeman komt tijdens een wandeling langs de kust een zeemeeuw tegen die op een grote steen is neergestreken. De meeuw spreekt de man aan in de vorm van een poëtisch raadsel, en vliegt vervolgens weg, een stormachtige hemel tegemoet. Zowel door de verschijning van een sprekende vogel als door hetgeen het beest hem openbaart, wordt hij krankzinnig. In de hoop dat de vogel terugkomt en hem alles zal uitleggen vindt de man een onderkomen in een vervallen boothuis. Dag en nacht waart hij rond langs de kust, voortdurend in zichzelf pratend. Hij wordt een bekende verschijning en de spot van de lokale bevolking.
Er is echter een jonge vrouw die door hem geboeid wordt en die hem, voorzover mogelijk, enigszins leert kennen. Dankzij de heldere momenten tussen zijn geraaskal door, krijgt de vrouw langzamerhand een beeld van wat de vogel tegen de man gezegd heeft. Wanneer de vrouw dit verhaal doorvertelt wordt het opgetekend als The Testimony of Minuso. Het verhaal wordt steeds bekender en er schaart zich een groep volgelingen omheen die er een hele cultus omheen ontwikkelen. Bij de plaats waar volgens de overlevering de meeuw verscheen wordt een golfplaten gebouw neergezet, dat later wordt vervangen door een grote stenen toren en wat bijgebouwtjes.
Centraal in de cultus, zonder weet van zijn rol, dwaalt de oude man alsmaar rond. Hij wordt ouder en ouder maar gaat, ondanks zijn verslechterende gezondheid, gewoon niet dood. Volgens sommige leden van de groep bereikt hij zijn hoge leeftijd omdat hij de eeuwigheid heeft ervaren. Daarom wordt besloten tot het bouwen van de ‘Kamer der Eeuwigheid’, waarmee, zo hoopt men, de ervaring van de oude man kan worden geëvenaard. De kamer is in wezen een hexagonaal prisma van ongeveer 2,4 meter hoog en 1,6 meter in doorsnee. De binnenkant is aan alle kanten met spiegels bekleed en weerkaatst tot in het oneindige het vloer- en plafondmozaïek van gekleurde, gelijkzijdige driehoekjes. De kamer staat op zes gietijzeren poten, en wordt bekroond door een bronzen koepel en een wereldbol. Bovenop strijkt levensgroot een bronzen zeemeeuw neer. De buitenkant van de kamer bestaat uit een serie bewerkte panelen met zeemeeuwen die zich op allerlei manieren vermaken.
In Lyon zal ik de The Eternity Chamber tentoonstellen, maar wel voorzien van hangsloten, waardoor de deur alleen op een kier open kan om een blik naar binnen te werpen. Dit moet voorkomen dat de bezoekers erin klauteren en overvallen worden door waanzin. Verder zullen er bouwtekeningen te zien zijn, de The Testimony of Minuso, en de schedel van een meeuw, naar verluidt afkomstig van de vogel die zich aan de oude man openbaarde.’

Tom Morton

In je bijdrage aan het Schotse paviljoen op de Biënnale van Venetië was ook een tekening te zien, de grootste die je tot nu toe gemaakt hebt, van de markt van het eiland. Zegt de manier waarop je aan dit project werkt iets over jouw ideeën over het verkopen en aankopen van kunst?

Charles Avery

‘Voor mij is het verkopen van een kunstwerk een manier om mijn dromen te financieren. Het is belangrijk hier een onderscheid te maken tussen “kunst” en het eigenlijke kunstwerk. Kunst is niet, zoals vaak wordt gedacht, het geheel van objecten dat door een of meer mensen als kunst beschouwd worden. Het is volgens mij veel zinvoller kunst als een eigenschap te zien. Een voorwerp kan “kunstzinnigheid” als eigenschap hebben, net zoals een banaan “geel” als eigenschap heeft. En zelfs als het betreffende object een zekere eigenschap heeft, is dat geen garantie dat het deze ook altijd zal behouden, net zoals een banaan niet altijd geel blijft. Als concept is kunst universeel. Een kunstwerk is een voorwerp met de eigenschap van kunstzinnigheid. Als ik een kunstwerk verkoop, dan is dat eigenlijk een reis naar mijn wereld, waaruit ik bepaalde voorwerpen terugbreng, de buit waarmee ik mijn volgende reis — die hopelijk nog stoutmoediger is — kan verwezenlijken.
Zo is er op het eiland een merk eieren in het zuur, Henderson’s geheten, een delicatesse waar de lokale bevolking volledig aan verslaafd is en die door de kolonisten gebruikt wordt om hen onder het juk te houden. Met grote moeite en niet zonder gevaar, mijn bootje was namelijk al te zwaar beladen, heb ik de hand weten te leggen op vier dozen van deze eieren, in totaal 24 potten. Deze hoop ik met een behoorlijke winst te kunnen verkopen. Op de gevel van een van de gebouwen, te zien op de tekeningen van de markt, is een advertentie voor deze eieren te zien. Ik zie deze tekeningen als een soort fotoreportage van het dagelijks leven. Door de verkoop ervan kan ik het eiland in nog meer detail ontdekken. Het idee van handel drijven, en het idee dat de kunstenaar als handelaar optreedt tussen de conceptuele wereld en de “echte” wereld is een rode draad die door deze tekening en door het hele project heen loopt. Het is in feite axiomatisch.’

Tom Morton

Je hebt nu al verscheidene delen van het eiland ‘in kaart’ gebracht met je tentoonstellingen in de Cubitt Gallery in Londen (2006) en op de biënnales van Venetië , Athene en Lyon in 2007. Heb je het gevoel dat je nu veel meer over het eiland weet? Denk je dat het gebied zich tegen het eind van het project helemaal zal prijsgeven, of zal het altijd iets mysterieus behouden?

Charles Avery

‘Het land zal zich nooit volledig prijsgeven, maar ik denk dat mijn beschrijving gedetailleerd genoeg zal zijn om anderen ertoe te zetten die wereld op hun eigen manier te verkennen. Mijn kennis over het gebied wordt met de dag gedetailleerder, en naarmate zij groeit breng ik er ook meer tijd door. Ik ben ervan overtuigd dat ik me daar na mijn pensioen ga vestigen. Wat ik niet weet is of het einde van het project samen gaat vallen met het einde van mijn leven.’

Tom Morton

Het eiland wordt door jou zo gedetailleerd beschreven dat het erg geloofwaardig overkomt, bijna functioneel. Hoe ver denk je dat je dit kunt doorvoeren? Weet je bijvoorbeeld hoe het eiland politiek of economisch is georganiseerd? Wat is de munteenheid? Wie heeft de leiding?

Charles Avery

‘Ik heb hier veel over nagedacht en probeer voorzichtig te werk te gaan, er is immers een beperkte hoeveelheid tijd terwijl het eiland in mijn verbeelding eindeloos kan blijven groeien. Ik gebruik bepaalde strategieën om het project zo aannemelijk mogelijk te maken. Allereerst maak ik samen met Ben, mijn assistent, die een echte whizzkid is met het programma Lightwave (dat gebruikt wordt in de filmwereld om virtuele sets mee te bouwen), een driedimensionale kaart van het eiland, waar ik gemakkelijk in kan navigeren. Dit model is niet bedoeld als kunstwerk maar als een hulpmiddel. Ik kan dan bijvoorbeeld het uitzicht van een bepaald punt op het eiland tekenen en het precies overeen laten komen met het uitzicht van een ander punt op het eiland, zodat alle bergen precies op de goede plaats staan. Iemand die hier erg handig in is, zou dan zonder het model te kennen, de globale vorm en afmeting van deze wereld kunnen afleiden uit mijn tekeningen.
Verder gaan we nog het stadje bouwen en alle bijbehorende elementen, waaronder ook de goden die er leven. Dat de dingen op elkaar zijn afgestemd en ook echt kloppen vind ik heel belangrijk voor de geloofwaardigheid van het project. Wat betreft de detaillering: bepaalde onderdelen werk ik tot in de puntjes uit, terwijl ik grote stukken van het eiland meer schetsmatig aanduid. Er zijn landen die niet veel meer voor me zijn dan een vorm op een kaart, of zelfs alleen maar een naam. In China zijn gigantische steden waar ik nooit van heb gehoord, maar in mijn badkamer ken ik zelfs het kleinste scheurtje in de betegeling.
Wat betreft je andere vragen: er is inderdaad een munteenheid, maar die heeft geen naam. Dat is niet nodig. Het eiland heeft ook geen naam, want alles hangt samen en alles wordt ook in die samenhang benoemd. Er is een munteenheid, en die is “1”. Zoals er ook een regering zal zijn, die waarschijnlijk machiavellistisch georiënteerd is. Er zullen ook overheidsgebouwen worden beschreven, maar deze blijven onduidelijk, in overstemming met mijn algemene begrip van de politiek. Maar alles wordt door mij oprecht onderschreven als iets dat echt bestaat, zonder enige ironie.’

Tom Morton

Vinden de gebeurtenissen op het eiland gelijktijdig plaats of is er een verhaallijn of historische ontwikkeling? Delen de eilandbewoners ons lineaire concept van tijd?

Charles Avery

‘Het project kent geen verhaallijn als zodanig, maar je vindt deze wel in de vorm van mythen, tenminste bepaalde dingen waar de eilandbewoners in geloven worden verklaard door mythen. Ik noem het mythen in plaats van historische gebeurtenissen, omdat ze niet aan een bepaalde historische tijd gebonden zijn en geheel op zichzelf staan. Sommige mythen zijn verbonden met de goden. Ik creëer allerlei verschillende voorwerpen en gebeurtenissen en ook verhalen, die op velerlei manieren met elkaar verbonden kunnen worden. Hoewel hun letterlijke locatie ergens op het eiland is vastgelegd, blijft hun locatie in de tijd ongewis.
Wat de lineaire tijdsbeleving betreft verschillen de eilandbewoners onderling net zoveel van elkaar als wij. De instromers, ofwel de kolonisten, hebben over het algemeen de gangbare opvatting van tijd zoals wij die ook kennen, namelijk die van een rechtlijnige, oneindige opeenvolging in één richting.
Je kunt ook veel leren over de kosmologie en dus over de tijdsopvatting van de oorspronkelijke bevolking door hun taal, het Iffenish, te bestuderen. Het Iffenish kent bijvoorbeeld geen onderscheid tussen verleden en toekomst. Ze gebruiken daarvoor het woord “farish”dat veraf betekent. Ook kent de taal geen verschil tussen tijd en ruimte; deze worden aangeduid met het woord “aon” dat toevallig ook het woord voor “1” en “het” is.
Terwijl bij ons het voorspellen van de toekomst als een of ander bovennatuurlijke gave wordt gezien, is dit voor de eilandbewoners een vanzelfsprekende gave. Ze maken geen onderscheid tussen het normale zien en de toekomst kunnen zien. Naarmate een gebeurtenis dichterbij is, wordt deze ook beter voorspelbaar, net zoals een voorwerp beter zichtbaar is naarmate het zich dichterbij bevindt. Het is veel gemakkelijker de uitkomst van een voetbalwedstrijd vijf minuten voor het eindsignaal te voorspellen, dan aan het begin van de wedstrijd.
Zelf zie ik niet zo veel in het lineaire tijdsbeeld en het driedimensionale concept van ruimte. Ik vind het onzinnig en buitengewoon oncreatief, behalve dan van degene die het bedacht heeft.’

Tom Morton

Tot slot, je vertelde me in de vorige gesprekken die ik met je had dat het uiteindelijke streven van The Islanders is om mensen zich te laten realiseren dat ze niet bang hoeven te zijn voor de dood. Kun je daar wat meer over zeggen?

Charles Avery

‘Dat klinkt als iets wat gezegd is in een dronken bui! The Islanders is een filosofische zoektocht en in die zin zou je inderdaad kunnen zeggen dat dat het doel is. Ik heb inmiddels een duidelijk beeld van de axioma’s van mijn filosofisch stelsel, en ik weet dat het een positieve inslag heeft. Hoe ik anderen van die axioma’s kan overtuigen is een andere zaak. Het vooruitzicht van de dood beangstigt me nog wel, maar ik hoef maar een paar seconden aan het alternatief van de eeuwigheid te denken om me te realiseren dat geen van beide opties erg aantrekkelijk is.
Er is echter nog een derde mogelijkheid. Ik geloof dat veel van de ideeën die wij als vanzelfsprekend beschouwen, dat helemaal niet zijn, maar dat deze er gewoon zijn ingestampt door eindeloze herhaling. Zo ook dat hele gedoe over tijd. Onze manier van denken wordt zo gekarakteriseerd door taal. Maar als je de kern van de zaak beschouwt, dan kun je toch op een heel nieuwe manier naar de wereld kijken, en dat verandert tegelijkertijd niets, maar ook alles.’

Charles Avery exposeert van 19 september 2007 tot en met 6 januari 2008 op de Biënnale van Lyon en van 10 september 2007 tot en met 18 november 2007 op de Biënnale van Athene.

Charles Avery exposeert van 19 september 2007 tot en met 6 januari 2008 op de Biënnale van Lyon en van 10 september 2007 tot en met 18 november 2007 op de Biënnale van Athene.

Tom Morton

Recente artikelen