metropolis m

In de zuilenzaal van het oude Leinwandhaus staat een plafondhoog huis opgebouwd uit gipsplaten. Boven de ingang tikt een helverlichte klok. Door de deur is een filmpje te zien, de Drunken Bakers, twee bakkers in hun kleine bakkerij, allebei, zoals de titel aangeeft dronken en smoezelig. De slechte brandenwijn vloeit rijkelijk, en bij tijd en wijlen kotsen de ongeschoren zatlappen in de bakkerij. Ze slaan wartaal uit van alle drank, hun enige vrees is dat de gin op raakt – of dat de arbeidsinspectie langs komt. De animatie is ontzettend slecht, kennelijk heeft kunstenaar Mark Leckey de Engelse comic, beeldje voor beeldje gefilmd. Ook de dialoog is verhaspelt. De kunstenaar heeft zijn vriend Steven Claydon uitgenodigd de tekstballonnen uit te spreken op een geluidsspoor naast de filmloop. De tekst blijft vaak steken, maar omdat op de achtergrond een projector door blijft ratelen, valt dat niet zo erg op.

Een andere film vertoont een lege ruimte. Middenin staat een hoge sokkel met daarop een haas. Met zijn chromen glans lijkt het beeld een dure versie van de ballonfiguurtjes die je op de markt kunt kopen. De gefilmde glimmende bunny staat in de kunst bekend als een kunstwerk van Jeff Koons, die de goedkope ballon ooit liet afgieten in staal. De titel Made in Eaven van de video herinnert overigens aan een ander werk van deze kunsticoon uit de jaren tachtig, Made in Heaven. Een zwevende camera cirkelt om het dier in een lege, ietwat vervallen ruimte, waarvan wordt gezegd dat het de studio van Leckey in Londen is. Soms ziet men deuren op de achtergrond, soms spiegelen de vensters als dode ogen in de tronie van de haas. Maar over het geheel genomen is er weinig te zien, een vloeiend bewegende dubbele leegte.

Mark Leckey, die docent is aan de Städelschule in Frankfurt, heeft met Gorgeousness and Gorgeosity een dubbelprojectie ingericht die spettert, amuseert en irriteert, en net zo eenvoudig overkomt als een video-experiment van een puber. Hier is ironie in het spel, dat is duidelijk, en ook humor (alleen al omdat een knullig gemonteerde trailer in de etalage de beide werken nog eens samenvat, doorspekt met beelden uit de reclame en de drankindustrie). De presentatie wordt echter nergens camp. Net zoals Leckeys oudere werk als Parade en Fiorucci made me hardcore, de werken die hem eind jaren negentig beroemd maakten, staat de met hand gemaakte puberhumor in deze vertoning niet centraal.

Hier gaat op wat Catherine Woods ooit over Mark Leckey schreef: hij doorkruist ‘de verenigende werking van wat Deleuze de ‘mouvement-image’ noemde; willekeurige momenten worden in film tot een sequentie maakt, wat van invloed is op het verhalende karakter. Dit geldt zeker voor de dronken bakkers. Die gaan leven omdat Leckey hun eeuwigdurende smartlappen heeft gefilmd als filmscènes en zijn eigen levendige stem eronder gemonteerd heeft.

Made in Eaven kent een rustig tempo, dat ertoe uitnodigt traag mee te wiegen. Dat versluiert wel de interne structuur van het werk, die ons begrip van de ruimte en ons geloof in beelden en verhalen tart. Opzettelijk als eenvoudige computeranimatie ontworpen, roept het werk direct de vraag op wat deze haas nu eigenlijk is: een eenzaam kunstwerk? Een alterego van de kunstenaar (die zoals kan worden aangenomen in deze ruimte woont)? En is de spiegelende huid van de haas niet precies als het gebruikte medium zelf? De camera richt zich zo sterk op de reflectie dat de virtuele ruimte alleen nog maar als spiegeling zichtbaar is. De ruimte en het op de sokkel opgestelde ding versmelten tot een oneindige reflectie van beelden. Ook de opstelling van de projector (op een hoge sokkel) draagt daaraan bij en plaatst de lens in een onmiddellijk oogcontact met het lege gelaat van de haas. Hier ontstaat een beeld van aangekeken worden, waarbij de relatie tussen subject en object volkomen oplost, omdat de gedachten verder reiken dan de ingekapselde opbouw van de beelden. En al dat gespiegel wordt nog eens vermenigvuldigd met rijkelijk aangeboden dubbelmotieven.

Langzaam springt de wijzer op de buitenmuur van het bouwsel een stukje verder – een uur is voorbij. Maar omdat het cijferblad ook een videobeeld is, kan het gebeuren dat het ineens weer drie uur is. Professor Mark Leckey is een Lewis Carroll van het filmtijdperk, die hazen erop uitstuurt om ons in de val te lokken, ergens in het gat tussen ruimte en tijd.