metropolis m

Eindhoven

Van Abbemuseum

15/06/2013 – 13/10/2013

Pull Focus toont met veertien videowerken op groot scherm een overzicht van het recente oeuvre van Mark Lewis (1958), en plaatst daarmee drie collectiestukken van hem in het Van Abbemuseum in een bredere context. De presentatie valt samen met een bredere kijk op kunstenaars die reflecteren op het maken van film, onder wie Manon de Boer van wie drie werken uit eigen collectie worden getoond, en de The Refusal of Time (2012) van William Kentridge, onderdeel van de tentoonstelling Black or White.

City Road 04 May 2012 (2012), waarmee Pull Focus opent, toont een stadsgezicht ondersteboven. Vanuit een hoge positie zoomt de camera langzaam in op een bouwput, op de bouwvakkers en een groepje skaters. Er volgt geen handeling en er is geen spanningsopbouw. Beheerst beweegt de camera en stuurt onze blik. Het is een van de vele stadsgezichten die Lewis op Pull Focus presenteert, van Vancouver tot Londen en Beiroet. In TD Centre, 54th Floor (2009) volgt de camera van bovenaf het verkeer op een druk kruispunt. Meditatief beweegt de camera heen en weer. Door het ontbreken van geluid en de grote afstand ontsnappen we aan de chaos van het spitsuur, en bewegen de auto’s als details door het beeld.

Lewis creëert verstilling en laat de kijker zich concentreren op alledaagse taferelen.

Zonder montage, een personage of verhaal, is de bewegende camera leidend. Deze longtakes, waarbij de camera in één vloeiende beweging de ruimte aftast, zijn kenmerkend voor Lewis’ oeuvre. Sinds hij in 1993 als fotograaf de overstap naar film maakte werkt hij bijna uitsluitend met deze techniek. In Willesdon Lauderette; Reverse Dolly, Pan Right, Friday Prayers (2010) richt de camera zich eerst in close-up op een rij wasmachines in een wasserette om daarna naar buiten te draaien en het leven op straat te tonen. De titel vormt een haast klinische beschrijving van de camerahandelingen.

Een terugkerend patroon is de cirkel die Lewis met zijn camera ‘tekent’, waarmee hij de stadsgezichten in beeld brengt. In Isosceles (2007), het vroegste werk op de tentoonstelling, draait de camera om een huizenblok met architectuur uit verschillende periodes. Bij het recente Derek Jawgeer (2013) en One Mile (2013) draait de camera respectievelijk om een metrostation en een monument. De camera wordt het meest gefêteerd in Black Mirror at the National Gallery (2011), als was hij een personage. Langzaam glijdt de camera met een spiegel over een rails door de museumzalen, waar te midden van de meesterwerken de techniek van de spiegeling alle aandacht trekt.

Lewis is minstens zo geïnteresseerd in de illusionistische mogelijkheden van cinema en de verleidende werking van reclamebeelden. From Third Beach 2 (2011), het enige zwart-wit werk op de tentoonstelling, toont een zeegezicht waar minutenlang niets anders dan kabbelend water te zien is. Door het weglaten van de kleur, lijkt het nacht te zijn terwijl de zon toch duidelijk schijnt. Nathan Philips Square, A Winters Night, Skating (2009), met een schaatsend koppel in de sneeuw, doet nog het meest aan een commercial denken. Ook hier maakt Lewis gebruik van een ouderwets special effect: de achtergrondprojectie. Ze vormen technische hommages aan het oude Hollywood, maar vormen in hun overdadige stijl een merkwaardig contrast met bijvoorbeeld het meer sobere Beirut (2011).

Dit is ook wat Pull Focus problematisch maakt. Lewis lijkt te hinken op twee gedachten. Aan de ene kant onderzoekt hij het medium en de filmtechniek maar tegelijkertijd wil hij de kijker verleiden met een filmillusie. Zijn films zijn technisch overtuigend maar echt beklijven willen ze niet. In plaats van de beoogde reflectie op het kijken, rest de beschouwer niets dan zich af te vragen waar het onderzoek van een medium eindigt en een lege demonstratie van techniek begint.

Tessa Verheul is kunstcriticus en freelance redacteur