metropolis m

Scifi schilderijen

Ik heb me om de tuin laten leiden. Ik dacht eerst dat het foto’s waren, groot en digitaal gemanipuleerd uiteraard, zoals je in deze tijd zou verwachten. In ieder werk overheerst een bepaalde kleur: olijfgroen, diep donkerblauw of bruinrood, maar ook minder gebruikelijke kleuren als intens paars of zacht lila, alsof een kleurfilter is toegepast. Het ene beeld zou een flink uitvergrote en bewerkte foto van een detail van een spons kunnen zijn, het andere een luchtopname van een of andere planeet, of een woestijngebied misschien. Sommige lijken op opgeblazen microscopische opnames van bacteriën, andere op verweerde steenmassa onder water. Er wordt mij echter verzekerd dat het geen fotografie is maar zuivere schilderkunst, fundamentele schilderkunst zelfs.

Martijn Schuppers heeft er geen behoefte aan zijn procédé geheim te houden. Welwillend legt hij het mij uit. Hij gaat uit van een monochroom vlak, op basis van olieverf wanneer de eerste laag zwart is, of van acrylverf wanneer de eerste laag licht moet zijn. Vervolgens, wanneer deze laag droog is, schildert hij er dunnetjes een transparante laag olieverf over, flink vermengd met het sneldrogende alkyd, in een van de drukinktkleuren: cyaan, magenta of geel. Daarna gaat hij deze laag, terwijl hij aan het drogen is, weer te lijf met in terpentijn gedrenkte bezems, bubbeltjes plastic, of gooit hij er – het doek ligt tijdens al deze handelingen steeds op de grond – in het wilde weg flinke druppels terpentijn op. Op de delen die met terpentijn in aanraking zijn gekomen lost de bovenste verflaag op, waarbij de onderste monochrome laag weer wordt blootgelegd. Streperige sporen blijven zichtbaar wanneer de bezem er overheen is gegaan, rondjes onderlaag zijn er te zien wanneer bubbeltjesplastic is gebruikt en ondefinieerbare vormen wanneer er druppels of plassen terpentijn op zijn gevallen. Ten slotte gaat de bezem er weer overheen, ontelbare malen. Van boven naar beneden en van links naar rechts. De opgeloste verfdelen worden hierdoor verplaatst en blijven vervolgens hangen en hopen zich op langs bepaalde randen van de opgeloste vlakken, die op die plekken lijken op te lichten.

Lange tijd heb ik geen vertrouwen meer gehad in de schilderkunst. Na Polke en Richter dacht ik dat geen enkele schilder ooit hun werk nog zou kunnen evenaren. Natuurlijk is er na hen nog wel redelijk interessante schilderkunst gemaakt, maar echt verwonderd en diep geraakt ben ik eigenlijk nog maar zelden. Nu blijk ik tot mijn verrassing toch weer in staat te zijn uren te turen naar een pas gemaakt schilderwerk.

Martijn Schuppers’ uitgangspunt is, zoals hij het zelf ook verwoordt, het laatste schilderij: een monochroom vlak, zoals Alexander Rodchenko in 1921 drie monochromen in de primaire kleuren schilderde, en later Ad Reinhardt zijn zwarte monochromen maakte. Wat kan er na een monochroom nog geschilderd worden? Fontana’s antwoord hierop was een aanval op het doek zelf, door er sneden of gaten in te maken en zo de ruimte die in de schilderkunst van de twintigste eeuw niet meer gesuggereerd mocht worden, letterlijk het werk binnen te halen. Schuppers’ antwoord is een aanval op de verflaag. Letterlijk en figuurlijk lost hij de monochrome schilderkunst op door in feite zuiver schilderkunstige middelen te gebruiken. Hij verft, maar dan met het oplosmiddel terpentijn. Het verrassende effect hierbij is dat de ruimtelijke illusie, die in de modernistische traditie zo lang aan de schilderkunst is ontzegd, nu weer als vanzelf tevoorschijn komt, en wel via een zuiver schilderkunstige weg.

Schuppers’ schilderijen suggereren een bas-reliëf, en in sommige gevallen zelfs een mysterieuze, nog diepere ruimte. Het werk is als het ware gebouwd op de ruïnes van het laatste schilderij. Schuppers’ werk heeft ook iets weg van futuristische decors. Het is een wonderbaarlijk hedendaags en soms zelfs sciencefictionachtig eigen universum, dat Schuppers met het oude medium weet op te roepen. Het verloren gewaande genot in de schilderkunst weet hij bij mij weer tot leven te wekken. Ik ben hem er zeer dankbaar voor.

Martijn Schuppers

VOUS ETES ICI

Amsterdam

1 juni – 1 juli