metropolis m

Een subjectieve selectie

Type 1. Telefoons in het museum

Antenna Audio, al jaren groot in audiotours, bouwde apps voor het Tate (Gauguin, t/m 16 januari), de National Gallery en het Van Gogh Museum (Yours, Vincent). De iPhone is voor hen een handig nieuw platform om hun klassieke, gelikt geproduceerde audiotours op aan te bieden. Het bescheiden vleugje nieuwigheid neemt de vorm aan van foto’s waarop je kunt inzoomen en hier en daar een filmpje. Opvallend goede apps (maar niet van Antenna) in dit conservatieve genre zijn die van het Centre Pompidou-Metz en het Museum der bildende Künste Leipzig (let ook op de bijzonder mooi vormgegeven plattegronden). Minder bijzonder maar het vermelden waard zijn de apps van het Louvre en het Ashmolean Museum in Oxford.

De iPhone app oefent een magische aantrekkingskracht uit op musea, maar veel publiek wordt er niet mee bereikt: eind 2009 bezat slechts 2% van de Nederlandse mobiele bellers een iPhone en die groep was grofweg tussen de 15 en 29 jaar oud. Verschillende musea hebben daarom gekozen voor het ontwikkelen van een website voor mobiel gebruik. Die werkt tenminste op de meeste smartphones, ongeacht het besturingssysteem. En die mobiele sites kun je ook prima vermommen als app, zoals het Brooklyn Museum in New York, maar ook de app van het MoMA bewijst.

Type 2. Musea in je telefoon

Er zijn ook musea en instellingen die een creatievere koers varen. In plaats van de telefoon te incorporeren in het museumbezoek, voegen zij een stukje van het museum toe aan je telefoon. De recent verschenen Rietveld app van het Centraal Museum is hier een goed voorbeeld van, evenals de Tom Claassen app van Kunsthal KAdE. Het Stedelijk Museum en het NAi hebben zich op de augmented reality (AR) geworpen met ARTours en UAR (Urban Augmented Reality). Beide maken gebruik van een andere app: de augmented reality browser Layar. Het Rijksmuseum heeft de Rijkswidget als app uitgebracht: elke dag een nieuw collectiestuk met korte beschrijving op je telefoon.

Type 3. De iCatalogus

De beste nieuwe ontwikkelingen doen zich vaak voor als iets dat we al kennen, maar dan in een nieuw jasje. Het MoMA ontwikkelde bijvoorbeeld de Starry Night app, niets anders dan een catalogus over Van Goghs schilderij De Sterrennacht in appvorm. Maar met de komst van de e-reader en in het bijzonder de iPad en zijn klonen lijkt het hoogtepunt van die ontwikkeling alweer voorbij te zijn. Dan doet het Musée Rodin het beter. Het maakte een app voor de tentoonstelling van Wim Delvoye van eerder dit jaar: geen klassieke catalogus, maar een verzameling korte, gefilmde interviews met Delvoye in zijn atelier, aangevuld met afbeeldingen die het werk van Delvoye in context plaatsen.

Type 4. Educational Games

De game is nog niet echt doorgedrongen in de museale app. Rafael Rozendaal maakte de puntloze maar zeer vermakelijke app Clouds, maar musea lijken voorlopig nog niet toe te zijn aan het concept ‘game’. Vreemd, want de iPhone is als gameplatform een daverend succes. Het Smithsonian waagde een poging met Pixpop, een app waarbij je details van vliegtuigfoto’s moet terugzoeken voor punten. De game richt zich vooral op kinderen, maar zij zullen zich er waarschijnlijk niet heel lang mee vermaken. Ook Tate durfde een – voor musea – gewaagde houding aan te nemen. Tate Trumps draait om de vraag: ‘If the artworks came to life, which ones would be good in a fight?’ Maar deze app werkt alleen in het museum.

Type 5. Sociale media

Een ander ding waar smartphones veel voor gebruikt worden is sociale media. Twitter, Facebook, maar zeker ook Foursquare spelen hierin een belangrijke rol. Steeds meer musea zitten bovenop deze kanalen (zeker in Nederland), maar ze goed integreren in tentoonstellingen en apps blijft lastig. Er is een aantal aardige pogingen gedaan om apps in te zetten als discussieplatform, zoals Poptalk, een app van het Museum Ludwig in Keulen, of de Cosmic en Dinosaurs apps van het American Museum of National History. Integratie met bestaande sociale media platforms zit er nog niet in.

Type 6. Data aggregatoren

Sommige apps zijn niet van musea, maar verzamelen wel museumdata. Art Authority struint internet af naar plaatjes (copyright be damned…) en plaatst deze in een gigantische kunstenaarsdatabase die eruit ziet als een museumzaal. Artcast profileert zich als een museumoverstijgende museumagenda met toegevoegde audiotourcontent. In de Verenigde Staten zijn er museumvinders zoals Museumlocator en Artnear. In Nederland is er de Kunstbeeld app, die een (helaas incomplete) kunstagenda combineert met kunstnieuws.

Type 7. Vrije radicalen

En dan zijn er nog de apps die het best te classificeren zijn als ‘vrije radicalen’. Phantom City is een app die een beeld geeft van een nooit gebouwd New York (werkt alleen in de stad zelf). Wie niet naar St. Petersburg kan of wil voor de Hermitage kan de Hermitage iPad app downloaden, waarmee je door middel van 360 graden fotografie door het museum kunt dwalen. En er is de Great Court app van het British Museum, die een geanimeerde tekening laat zien van het glazen dak op de Great Court van het museum, maar waarmee geen interactie mogelijk is. En we beginnen en eindigen met het Tate: in de How It Is app kun je door de ‘interactieve interpretatie’ van Miroslav Balka’s werk voor de Unilever Series dwalen.

Erik van Tuijn is web- en nieuwe mediacoördinator bij het Gemeentemuseum Den Haag en voormalig webredacteur van metropolism.com