metropolis m

‘In 2005 verwierf ik een research-residency van het Goethe-Instituut, dat bedoeld was als een soort pilot voor een meer uitgebreide uitwisseling tussen curatoren in Duitsland en Zuidoost-Azië. Ik kreeg gelegenheid kunstenaars, curatoren en schrijvers te ontmoeten in Delhi, Mumbai, Calcutta en Bangalore. Het was indrukwekkend te zien hoezeer de culturele productie in deze steden van elkaar verschilt. Om de lokale situatie beter te kunnen begrijpen bezocht ik verschillende kunstacademies. In Calcutta is bijvoorbeeld de excellente Satyajit Ray Filmacademie gevestigd die ook een uitwisselingsprogramma heeft met de filmacademie in Potsdam. De kunstacademies in deze stad zijn echter ultratraditioneel. Bangalore richt zich op nieuwe media en huisvest de moderne Srishti School of Art, Design and Technology. Terwijl in Mumbai de commerciële sector een grote rol speelt, ofschoon er ook een hoop culturele collectieven gevestigd zijn. Delhi is daarentegen een van de intellectuele centra. Wat me bij dit alles vooral opviel was hoe India, op de meest extreme manier denkbaar, tegelijkertijd de winnaars en de verliezers van de globale economie produceert.

‘Om criteria te ontwikkelen moet je de kunstproductie in brede zin, haar discoursen en condities, in ogenschouw nemen. Alles is van invloed op je oordeel. Wat me van India sterk is bijgebleven is dat de kunst al gedragen werd door alledaagse cultuur en religieuze ceremonies, voordat “het imperiale machtsvertoon” zich begon te manifesteren tijdens het koloniale tijdperk en de autonomie van kunst begon te propageren, de rest afdoend als kunstnijverheid. Er is een discussie op gang gekomen rondom het eigen modernisme van India, zonder de westerse omgang met de term over te nemen. Ik weet niet zeker of het woord “modernisme” wel de beste term is om de situatie daar te bespreken. Hoe het ook zij, het is deze periode waarin onafhankelijk denken en emancipatoire strategieën in kunst tot uiting kwamen. Om kort te zijn: de actuele kunstproductie volgt deze laatste lijn en ik vond die interessanter dan de presentatie van traditionele waardes.’

‘Van het begin af aan was het mij duidelijk dat ik niet alleen Indiase kunstenaars wilde tonen. Ik heb daarom ook kunstenaars uit het Westen geselecteerd die in India gewerkt hebben. De kunstenaars in de tentoonstelling produceren niet zozeer een beeld van India, maar bediscussiëren juist hoe we naar de veranderingen in dat land kunnen kijken. Zo gaat het werk van Åsa Sonjadotter over de condities van globale handel en het effect ervan op de situatie van boeren in India, Peru en Europa; Abhinandita Mathur’s foto’s tonen hoe een jong meisje uit een dorp moet wennen aan het leven in het levendige Mumbai; Christopher Schäfer toont een werk over Melrose Place, een gated community in Bangalore die is ontworpen naar model van het decor van de Amerikaanse tv-serie. Als curator kun je de basis leggen waarop het verhaal zich in de tentoonstelling zal moeten ontvouwen. Misschien mag ik hier de woorden van een andere Indiase intellectueel aan toevoegen, Gayatri Spivak, die zegt dat kennis over een situatie het je mogelijk maakt te spreken en dat deze kennis niet noodzakelijk verbonden is aan een wezenlijke definitie van ergens bijhoren, of van het hebben van een nationale of culturele identiteit.’

‘Uiteraard, maar in een andere vorm. Mijn titel verwijst naar A Possible India (1997), het invloedrijke boek van de politieke wetenschapper Partha Chatterjee, waarin hij verschillende visies op de democratie in India onderzoekt. Zijn visie staat bekend als antikoloniaal nationalisme. De titel is eerst en vooral bedoeld om dit idee uit te dagen en om elk begrip van de natie als een referentie op de proef te stellen. In de tentoonstelling zitten allerlei kunstenaars die zogenaamde “onmogelijke” toestanden onderzoeken. In het centrum van Mumbai liggen de Bollywood Studios middenin een fancy buurt, die gelegen is vlak naast Dharavi, de grootste sloppenwijk van Azië. Dat is de realiteit waar de mensen daar mee moeten leven.’