metropolis m

Het gaat goed met Het Domein. Er zijn vergevorderde plannen voor een nieuw museum voor hedendaagse kunst net buiten de Sittardse wallen, en onlangs startte Stijn Huijts het ambitieuze onderzoeksproject Made in Mirrors, waarvoor kunstenaars heen en weer gestuurd worden tussen Sittard en instellingen in het Chinese Guangzhou en het Braziliaanse Recife. Waar moet dat toe leiden?

Eind vorig jaar publiceerde Stijn Huijts, directeur van Het Domein in Sittard, samen met Meta Knol en Edwin Jacobs een artikel in NRC Handelsblad getiteld ‘Naar een mondig museum’. Een kort citaat hieruit: ‘Het ideale museum actualiseert het verleden door historische gelaagdheid en diepgang aan te brengen in projecten met een actuele zeggingskracht. Het museum kan op een fantastische manier navigeren door de geschiedenis; het kan herinterpreteren, leren en laten leren door ontwikkelingen te duiden en door te laten zien dat er vele kunstgeschiedenissen te schrijven zijn.’ De vraag is hoe Huijts zelf vorm geeft aan het ‘mondige museum’ dat met zoveel verve in de krant beschreven werd.

Verwacht van hem geen vastomlijnde strategieën, vertelt hij. Hij volgt zijn intuïtie. Als voorbeeld beschrijft hij hoe hij jaren geleden min of meer bij toeval stuitte op een groep jonge Amerikaanse kunstenaars. ‘In 1997 maakte ik een tentoonstelling met Bjarne Melgaard. Hij zette me op het spoor van Mark Gonzales, iemand die al wereldberoemd was in de skatewereld, maar Melgaard vond hem juist een goede beeldend kunstenaar. Ik ben naar dat werk gaan kijken en dacht meteen: verdomd dit vind ik chique, dit is anders dan wat ik in lange tijd gezien heb. Via Gonzales kwam ik in contact met de Alleged Gallery in New York, die me in contact bracht met kunstenaars als Thomas Campell, Ed Templeton en Barry McGee. Wat deze kunstenaars met elkaar verbindt is dat ze niet denken in scheidslijnen tussen kunst, muziek of design. Ik was gecharmeerd van hun gemeenschapszin, hun bijna naïef idealistische houding, het feit dat ze niet bewust met een carrière bezig zijn.’

Huijts vindt het fascinerend dat deze kunstenaars in de praktijk gevoed worden door een soort subcultuur, maar hij benadrukt dat het programmeren van deze kunstenaars slechts één van de oriëntaties is waar hij het beleid van het museum aan ophangt. Aan de basis ligt de wens iets te brengen wat in Nederland nog niet bekend is. En in zoverre hij daarin een strategie volgt, dan is het om enerzijds de karakteristieke positie van het museum ‘in de periferie van de Nederlandse kunstwereld’ te respecteren en anderzijds te gebruiken als uitvalsbasis naar de globale kunstwereld. Huijts: ‘Ik denk dat ieder museum tegelijkertijd intens lokaal en mondiaal georiënteerd zou moeten zijn. Musea die zich helemaal niets van een lokale context aantrekken zijn er nauwelijks. Neem Boijmans Van Beuningen of Centraal Museum Utrecht, ieder heeft te maken met lokale problematiek. Ik vind dat ook geen probleem en ben dat hier “de ontmoeting tussen de wijk en wereld” gaan noemen. Datgene wat kwaliteit heeft, of het nou afkomstig is uit de directe omgeving van Sittard of elders in Nederland, wil ik een podium bieden, maar dan wel in het licht van mondiale voorbeelden. Ik wil dingen dusdanig met elkaar in verband brengen dat je in staat bent die lokale kwaliteiten te spiegelen.’

Zijn wens lokale problematiek in mondiaal perspectief te plaatsen heeft Huijts gestalte gegeven in een nieuw project getiteld Made in Mirrors. Met dit project dong Het Domein mee naar de Stimuleringsprijs voor Culturele Diversiteit die werd vergeven aan Be(com)ing Dutch van het Van Abbemuseum. Maar het geld voor het project is er alsnog gekomen,via andere wegen, onder andere een subsidie van de Mondriaan Stichting. Huijts vertelt me dat ik net een dag te vroeg ben om Cao Fei te kunnen spreken, morgen arriveert ze in Sittard om er de DSM-fabriek te bezoeken voor haar artistic research. Wat komt een jonge Chinese kunstenaar uit eenChinese miljoenenstad in Sittard doen? Tijdens een door de Mondriaan Stichting georganiseerde reis naar China ontmoette Huijts Hu Fang, artistiek leider van Vitamin Creative Space, een kunstinstelling in Guangzhou. De wederzijdse interesse in elkaars bezigheden leidde ertoe Vitamin Creative Space uit te nodigen voor een van de Guest Room-presentaties in het Domein begin 2006. Huijts: ‘Die eerste uitwisseling mondde uit in het idee voor Made in Mirrors, een soort interculturele interface waarbij je volgens het principe van zwaan-kleef-aan voor een langere tijd met elkaar samenwerkt en bewust – uitgaande van een aantal samen te bepalen thema’s – elkaars praktijken en culturele omgeving aan elkaar gaat spiegelen als leerproces.

Belangrijk daarbij is het om naar partners te zoeken die qua sociaalgeografische positie gewaagd zijn aan Het Domein, dus ik kies voor een samenwerking met een kunstinstelling uit Guangzhou en niet Peking. Ook Brazilië zit in het project en daar kiezen we met opzet voor Recife en niet São Paulo. In samenwerking met Vitamin Creative Space hebben we gekozen voor de vraag: wat is de invloed van multinationals in de regio? Iemand als Cao Fei heeft al eerder in haar werk laten zien dat ze gefascineerd is door de plaatselijke veranderingen van globalisering, ook in economisch opzicht. Zo vroeg zij zich onder meer af wat er gebeurt met de traditionele Kantonese straatopera als de jongeren en masse naar cultuur uit Japan en de Verenigde Staten beginnen te kijken. Cao Fei gaat hier in Sittard op bezoek bij DSM om uit te zoeken hoe de biotechnologie en biowetenschappen het leven van mensen beïnvloeden. Dat onderzoek beperkt zich niet alleen tot Sittard, het vindt ook plaats in China en Brazilië, waar DSM ook gevestigd is.’

Jiang Jun van het tijdschrift Urban China kwam eerder al langs in Sittard en heeft een vergelijkend onderzoek opgezet tussen Sittard en Aotou, een klein stadje aan de kust in de buurt van Shenzhen. En zo ontstaat langzaam een hecht samenwerkingsverband. Twee gastverblijven, een in Sittard en een in Guangzhou, maken de permanente uitwisseling ook fysiek mogelijk.

Huijts vertelt enthousiast over Made in Mirrors. Het heeft hem weinig moeite gekost dit mondiale project in de steigers te zetten. Hij koos partners die bij Het Domein horen, met wie er een natuurlijke synergie is. Er zijn andere aspecten ten aanzien van de globale kunstwereld die hem meer kopzorgen bezorgen: de hedendaagse kunst als booming business en prijzen voor kunstwerken, zelfs van jonge kunstenaars, die tot onwerkelijke hoogte worden opgedreven. Huijts: ‘De concurrentiepositie voor de meeste kunstinstellingen in Nederland is op dit moment heel slecht. Ik kan veel werken al niet meer via een galerie kopen, moet dat onderhands proberen als ik samenwerk met iemand voor een tentoonstelling. Zo’n Russische verzamelaar die in Venetië met zijn jacht langskomt en dan in een keer alle Sigmar Polkes opkoopt, dat is bizar.’ Hoe moeten de Nederlandse kunstinstellingen zich tegen deze ontwikkelingen wapenen? Gaat Huijts ook op zoek naar een paar grote geldschieters om mee te kunnen doen aan de powerplay? ‘Nee’, antwoordt hij resoluut, ‘ik wil hier niet in mee gaan, dat is in dit “huis” niet aan de orde. Wat we wel willen doen is proberen onze netwerk te mobiliseren. De culturele gemeenschap die er is, moet uit haar “Doornroosjeslaap” wakker geschud worden. We hebben haar te veel van ons vervreemd door minzaam te doen over particulier geld.’

Made in Mirrors