metropolis m

‘Wij vragen ons af wat de relatie is tussen jongeren en radicaal gedrag en hoe kunstenaars, de media en jongeren zelf hier tegenaan kijken en haar verbeelden. Na 9/11 is de toon van de politiek ten aanzien van radicalisering (en met name religieus geïnspireerde vormen daarvan) nadrukkelijk veranderd. Politici predikten oorlog en zaaiden angst. Als we de media mogen geloven, neemt radicaal gedrag onder jongeren de laatste jaren sterk toe. Extreemrechtse jongeren veroveren de provincie, de steden worden geteisterd door Marokkaanse straatterroristen, in Nederland opgegroeide moslims vertrekken als jihadist naar Afghanistan. Maar is er niet eerder sprake van een verandering in hoe wij naar bepaalde groepen jongeren kijken? In de huidige gepolariseerde samenleving wordt elk ander en afwijkend geluid al snel als “radicaal” weggezet. En het predicaat “radicaal” is daarbij nooit positief.’

‘De definitie van radicalisering is in de afgelopen decennia verschoven. Waar het begrip eerder duidde op “consequent en onverzoenlijk aan zijn of haar ideeën vasthouden”, wordt het nu gebruikt in de betekenis van “het gebruik van alle ondemocratische middelen om een ander zijn of haar mening op te dringen, mede door dreiging met en inzet van geweld” (citaten die ik ontleen aan Frank Bovenkerk, bijzonder hoogleraar Radicaliseringstudies aan de Universiteit van Amsterdam). In feite spreekt men dan over terrorisme, wat wezenlijk iets anders is. Niet elke radicaal groeit uit tot een terrorist. Het zijn stadia in een proces.’

‘Voor de bekende dingen, zoals zich afzetten tegen de ouders, de gevestigde orde, de machthebbers. Radicale jongeren proberen met in hun ogen geoorloofde middelen uiting te geven aan hun boosheid over datgene wat volgens hen onrechtvaardig is. De tomeloze inzet, het compromisloze en zuivere denken waarmee de radicaal te werk gaat, heeft ook een positieve kant. Ingrijpende maatschappelijke veranderingen zijn in het verleden mede tot stand gekomen door protestbewegingen. Denk maar aan wat de Dolle Mina’s en Paarse September hebben bereikt. Activisten werden en worden dikwijls als dwaze utopisten gezien, maar niet zelden zijn de dingen waar zij voor vechten gemeengoed geworden.’

‘In ANGRY wordt de verbeelding van de radicaal vanuit drie posities getoond: door het werk van (internationale) fotografen en videokunstenaars, door gevestigde media en door jongeren zelf. In workshops in Rotterdam zijn zes leerlingenpresentaties voor de tentoonstelling tot stand gekomen. De nadruk ligt op de Nederlandse situatie, maar er is ook oog voor de internationale en historische context. ANGRY wil laten zien dat het radicalisme van nu betrekkelijk is. Radicalisme is van alle tijden, komt voor in alle segmenten van de samenleving en bestaat in allerlei gradaties, van leven volgens persoonlijke idealen, (ludieke) acties voeren tot aan terreurdaden.’

‘Ik vind dat radicaal gedrag dwars door alle lagen van de bevolking plaatsvindt. Jongeren vinden het nog altijd interessant en fascinerend om zich af te zetten, maar het is inderdaad zo dat elke generatie moet zoeken naar zijn eigen vorm. Het feit dat antiglobalisten nu de halve wereld afreizen om hun protest te laten horen, is een vorm die een paar decennia geleden ondenkbaar was. Maar ze gaan wel, en ze maken er ook veel plezier en ontdekken er hun eerste liefde! In die zin weer niks nieuws dus.’

‘Nee, ik geloof van niet. We laten juist het gevecht zien dat de radicaal levert, bijvoorbeeld in tien speciaal geproduceerde videoportretten met radicalen en ex-radicalen, onder wie de oprichter van Paarse September, Maaike Meijer. Hoe maak ik mezelf en mijn idealen zichtbaar, wie bereik ik en hoe – dat is de vraag. Vooral in de adolescente periode ben je extreem gevoelig en op zoek naar wie je bent, waar je bij hoort en waar je voor staat. Juist je ergens aan vast willen houden, aan een zaak die groter en hoger is dan jezelf, geeft je vervolgens kracht en verleent je een identiteit. Dit in combinatie met het compromisloze en het streven naar zuiverheid wat eigen is aan jong zijn, kan heftige emoties oproepen en daarmee heftige beslissingen en daden tot gevolg hebben.’

‘Absoluut niet. Als je ziet waar zoveel jongeren zich vandaag de dag voor inzetten, van het recht op kraken, dierenwelzijn, milieuproblematiek tot globaliseringvraagstukken, dan denk ik niet dat er wezenlijk veel veranderd is. Sterker, er is juist een groeiende groep relatief jonge mensen die zich inzetten voor een duurzame samenleving, wat vaak gebeurt op lokaal niveau.’