metropolis m

In vorm en inhoud is Vocabulary of Solitude, het binnenkort in Museum Boijmans vanBeuningen geëxposeerde werk waarop Ugo Rondinone zijn speciale kunstbijdrage in dit nummer van Metropolis M baseerde, te zien als een contrapunt. Gevraagd naar een toelichting op het werk zegt hij:The forty-five clowns are named individually in the present-tense: sleep,eat, dream describing a day in the life of a single person in his home during a 24 hour loop.’

Te raden valt voor wie deze in zichzelf gekeerde clowns staan. Maar erg diep hoef je niet te graven om er een commentaar in te zien op onze prestatiemaatschappij. Door een clown wordt niet gewerkt. De paljas staat model voor het verstieren van de tijd, voor nutteloosheid, luiheid, niks doen. Ze zijn, zo zegt de kunstenaar, ‘passief en contemplatief’. Al schijnt er ook een te rennen. Over zinloos gedrag gesproken.

Daar zit je dan met je net herwonnen VOC-mentaliteit, klaar om de wereld te veroveren, ineens tussen 45 contactgestoorde luie clowns die zich langzaam maar zeker gewonnen geven aan de wetten van de zwaartekracht. ‘Move’ probeert een halvegare actieveling ze nog tevergeefs toe te roepen, maar hij is bij de clowns van Rondinone volkomen aan het verkeerde adres. Er wordt niet gemoved bij de Zwitser. Zijn surplace lijkt bedoeld voor de eeuwigheid, zoals, meent hij, ware kunst betaamt. Op de website van het museum schrijft hij: ‘Good art revolutionizes your whole being.’ Om daar direct aan toe te voegen: ‘It is something that stops you, or slows you down.’

Zijn woorden bij dit werk, blijven in mijn hoofd wat nadreunen. Rondinone levert met zijn speciale bijdrage een onverwacht weerwoord op de event-cultuur waar wij ons in dit nummer juist over hebben gebogen. Hij stelt onomwonden dat kunst er niet is om te bewegen of in beweging te zetten, niet om de mensheid te veranderen of te prikkelen, zoals events ons maar al te graag willen doen geloven, maar om haar tot stilstand te brengen. De maatschappij heeft er zelfs een passend gebouw voor opgericht: het museum, waar de kunst tot stilstand kan komen, zich kan settelen in de harten en geesten van het publiek. Het is de tempel van de stilstand.

Rondinone zegt het terwijl hij weet dat het idee van het museum als een huis van vertraging hard op weg is om een anachronisme geworden. De gewenste vertraging past niet bij het 21ste-eeuwse takenpakket. Vandaag de dag zijn musea plaatsen van een enorme dynamiek, op elk denkbaar niveau. Beweging heeft bezit genomen van de museale organisatie die volkomen geobsedeerd lijkt door de vraag hoe zoveel mogelijk mensen in zo kort mogelijke tijd te mobiliseren en door hun gebouwen te jagen. Heerste er niet zo lang geleden een passende contemplatieve rust, tegenwoordig gaat er geen dag voorbij of er is wel ‘iets’ te doen, een lezing, debat, speciaal filmprogramma, performance, tour voor gehandicapten, voor de busnnessclub met etentje in de erezaal. In menig museum is de marketingstaf die deze doelgroepen moet mobiliseren en begeleiden bij hun speciale events al groter dan de wetenschappelijke staf.

Waarmee de bijdrage van Rondinone onbedoeld is uitgegroeid tot een droombijdrage aan een nummer dat zich grotendeels in het teken stelt van het evenement in de kunst. Hij opent de discussie die in de tweede helft van dit blad met verve wordt voortgezet. In de special Het event willen we nadenken over een kunstwereld die zich steeds evenementzieker begint te tonen. Waarin de blockbuster een doel op zich lijkt geworden, museumnachten een verplicht nummer zijn, en de betekenis van kunst, haar historische en maatschappelijke spanwijdte gereduceerd is tot platte bezoekcijfers, waar aan het einde van het jaar kolommenlang over door wordt gejeremieerd in de media (nieuw bezoekersrecord!). Wij vragen ons af wat een (kunst)evenement eigenlijk is. Wat het tot evenement maakt. En hoe daar door kunstenaars, curatoren en andere vertegenwoordigers van instituten mee wordt omgesprongen. Is de kunstwereld daadwerkelijk bezig om te worden opgeslokt in de eventzieke entertainmentindustrie, of wil zij wel degelijk dat het event iets teweegbrengt, de gebeurtenis van belang wordt die het per definitie wil zijn. De kunstenaars en auteurs die in dit nummer aan het woord komen laten er op uiteenlopende manier hun licht over schijnen.