metropolis m

Een boekenplank met een tiental boeken. Op het eerste gezicht niets ongewoons, maar bij nadere inspectie spellen de logo’s van de uitgevers, op de rug van de boeken, de zin: ik hou van je. Een helder en poëtisch gebaar: een liefdesverklaring aan het boek, maar ook, zoals de jonge kunstenaar Robin Waart het zelf stelt, een reflectie op het idee dat je bij alles wat je om je heen ziet, herinnerd kunt worden aan de persoon van wie je houdt.

Tien Boeken (Ik hou van je) is typerend voor de logica van verzamelen en (her)ordenen die Waart hanteert in zijn werk en die ook centraal staat in zijn eindpresentatie op de Gerrit Rietveld Academie dit jaar. Waart speelt bovendien met de connotaties van het specifieke moment van het afstuderen, namelijk het afstuderen als het einde van een periode; als een voortzetting ervan, maar ook als een nieuw begin. Deze uitgangspunten vormen de metafoor voor een tentoonstelling in drie akten. Het startpunt voor elke akte is steeds een observatie, iets dat Waart opvalt, iets dat ontbreekt of juist telkens terugkomt. Het vervolg is een verzameling die minutieus en haast obsessief wordt uitgewerkt.

Het begon, vertelt Waart, nog vóór zijn studie aan de Gerrit Rietveld Academie. Al bladerend door een encyclopedie uit de jaren twintig kwam hij er achter dat Marcel Duchamp ontbrak, terwijl Waart hem juist als typerend voor deze tijd beschouwt. Het was de start van een verzameling ‘supplementen’, een beetje alsof Waart de fouten uit die encyclopedie wilde halen en de canon wilde corrigeren. Hij scheurde de bestaande pagina’s van de encyclopedie in drieën, voegde het silhouet van de ontbrekende kunstenaar toe en maakte er een nieuw geheel van. In totaal creëerde hij op die manier 200 supplementen, die hij uitgestald naast elkaar presenteert. Het is een fascinerend en wonderlijk gezicht, waarbij de silhouetten als een letterlijk en figuurlijk nabeeld lijken te functioneren, tegelijkertijd aanwezig en afwezig. Duchamp wordt als het ware een geest uit de toekomst.

Door bepaalde aspecten te isoleren en te verzamelem verlegt Waart hun oorspronkelijke betekenis. Dat komt met name naar voren in Thinking in Pictures (What do you think?) waarin Waart 500 filmstills toont waarop een variant van de zin: What are you thinking? voorbij komt. Wat gebeurt er met een verzameling waarin 500 keer een vraag wordt gesteld, maar nooit een antwoord wordt gegeven? Het bijeenbrengen van 500 stills is op zich al een waanzinnige onderneming, maar het onderzoek van Waart gaat verder. Bij de diaprojectie hoort een publicatie met een index van alle gegevens per still, van titel, acteur en actrice tot oorspronkelijke taal, fouten in de vertaling en dat de vraag 171 keer door een vrouw en 329 keer door een man werd gesteld.

Tot slot presenteert Waart 101 beginzinnen. Uit 101 boeken, met name Engelstalige romans, scheurde hij de pagina met daarop alleen de woorden Part 1, of Part One, of Part I. 101 keer een nieuwe start. In de verzameling wordt de betekenis van de woorden versterkt, maar krijgt het ook iets absurds. Telkens opnieuw beginnen, zonder een vervolg. Alsof het bij de droom blijft het boek te schrijven, het verlangen telkens met een schone lei te beginnen, met een blank canvas, een witte pagina. Het begin dat nooit een einde vindt.

Met Part one lijkt Waart gehoor te geven aan het verlangen in de kunstwereld naar de ontdekking van nieuw talent, naar een nieuwe generatie die haar verrast met een vernieuwende blik op onze wereld, en dat tegelijkertijd teniet te doen door (nog) niet van een deel 2 te spreken. Het werk van Waart getuigt in dit vroege stadium al van een heldere en tegelijk poëtische zeggingskracht. Hij geeft een weldoordachte presentatie, die zijn evenknie vindt in een overtuigende visuele benadering. Waart voldoet zonder meer aan de verwachtingen die er bestaan bij een nieuwe generatie. Het is te hopen dat hij nooit stopt met verzamelen en deel 1 een net zo sprekend vervolg krijgt.

Laurie Cluitmans is kunsthistoricus en criticus, Amsterdam