metropolis m

Elk jaar portretteert Metropolis M enkele veelbelovende kunstenaars die afstuderen aan de academies. Ditmaal zijn de studenten afkomstig van HISK in Gent, KABK in Den Haag, MaHKU in Utrecht en het Sandberg Instituut in Amsterdam.

Joyce Overheul voltooit deze zomer haar master aan de MaHKU in Utrecht. Geboren in ’s Hertogenbosch in 1989, wordt ze een van de jongste master-alumni die Nederland kent. Overheuls praktijk draait rond een onderzoek naar participatie en sociale media, waarbij ze in bredere zin de grenzen van ‘het private’ en ‘het publieke’ in het dagelijks leven aankaart. Haar interesse vloeit voort uit de constatering dat mensen die actief zijn in digitale sociale netwerken vaak niet beseffen dat het een semipublieke ruimte is. Ze wil de beweegredenen voor hun handelen achterhalen. Overheul heeft ook een opmerkelijke hobby, namelijk taxidermie, het opzetten van dieren. Misschien wil ze er de reikwijdte van leven en dood mee aftasten, of probeert ze zich een levend wezen toe te eigenen, door het om te zetten in een model.

Massapsychologie, zoals die zich voordoet in sociale netwerken en bij andere vormen van zelfrepresentatie, is altijd de kern van Overheuls werk, zelfs als het zich niet op het internet voltrekt. Overheul activeert onbewuste mechanismen bij mensen door kunstmatige situaties te creëren. Vaak zet ze individuen aan tot deelname aan haar werk, zonder dat ze daar erg in hebben. Haar sociale experimenten zijn verrassend succesvol in termen van publieke deelname. Bijvoorbeeld in het nog lopende project The World’s Most Exclusive Membership, waarin het publiek wordt uitgenodigd om lid te worden van een niet-bestaande VIP community via online registratie. Het lidmaatschap werd door de kunstenaar gepromoot met allerlei teasers, die mensen naar de speciaal geproduceerde website moesten trekken. Inmiddels zijn er al 15.000 belangstellenden geweest. Sommigen van haar ‘Vanity Fair slachtoffers’ doorliepen de registratieprocedure maar liefst veertig keer, wanhopig proberend de voorgelegde formulieren in te vullen, die door de kunstenaar zo waren opgesteld dat het eigenlijk niet kon lukken.

Het is intrigerend om te zien hoe Joyce Overheul erin slaagt mensen te laten deelnemen aan onmogelijke projecten: van het haar toesturen van medicijnen, tot het haar geven van persoonlijke gegevens zonder te vragen wat daarmee gedaan wordt, tot haar toestemming te geven 24 uur van je leven te filmen, inclusief intieme momenten die vervolgens in de publieke ruimte worden getoond. Overheul is nog jong en haar praktijk zal zich nog verder ontwikkelen, maar haar constante nieuwsgierigheid en de aard van haar werk zijn veelbelovend. Ik kan me voorstellen dat Francis Alÿs en Gianni Moti zo waren op die leeftijd.

Katia Krupennikova is curator, Amsterdam. Ze maakt deel uit van het curatorencollectief The Black Swan.