metropolis m

‘Ik kan een idee hebben voor een werk en een hele kant opgaan dan ik oorspronkelijk in gedachten had dankzij het werk van een ander. Voor een werk had ik een fantastische verlaten plek gevonden, een soort Dagestaanse versie van Machu Picchu, en wilde daar een man filmen die er de vreemdste politieke ideeën op nahield. Maar het verhaal was niet goed in taal te vangen en onverfilmbaar. Vervolgens zag ik in Londen een werk van DV8, Can we talk about this, en pas daar begreep ik hoe ook met dans ideeën overgedragen worden. Ik maak nooit een directe referentie naar het werk van anderen, maar zie het eerder als een assemblage van allerlei dingen die ik om me heen hoor en zie. Het is belangrijk je werk als verlenging van de kunstgeschiedenis, als een collectieve entiteit en een collectieve historische ontwikkeling te zien. Ik ben zeer benieuwd waar we met zijn allen zullen stranden.’

‘Karakul was mijn afstudeerwerk en toont hoe een taal tussen twee schepsels zich ontwikkelt, in dit geval een paard en een harig, antropomorf mens. Het laat zien hoe de een de ander uiteindelijk overheerst. Rekhen is in dat opzicht heel anders. Het probeert te tonen op welke manier je je tot de samenleving verhoudt als sociaal wezen en wat voor offers daarvoor nodig zijn. Bij Karakul is erg belangrijk dat ik als vrouwelijk figuur degene ben die contact legt met het paard, terwijl het bij Rekhen een geslachtsloos schepsel is. Het pak wat ik daar draag is gemaakt van astrakhan, een type bont dat uitsluitend wordt gebruikt voor strenge mannenhoeden. Het werk komt voort uit de moeilijkheden en groeipijnen, die je ook hebt als je een intieme relatie met een ander aangaat. Pas veel later realiseerde ik me dat het ook gaat om een autoriteitskwestie. Waarom is het gangbaar om op een paard te zitten en het voor je te laten lopen?’

‘De performance is gebaseerd op een verhaal dat ik heb gehoord over de diefstal van een schilderij van Rodchenko in Dagestan in 1922. De dief sneed het canvas uit de lijst en rende ermee weg, opgerold in zijn hand. Een vrouwelijke suppoost rende achter hem aan en trok het uit zijn handen. Dit is zo’n ongelofelijk en tegelijkertijd onzichtbaar verhaal. Voor de performance heb ik een levensgroot beeld gemaakt in de gangbare academische Sovjetstijl voor deze naamloze vrouwen. Mijn alter ego Super Taus, een vrouw die zich aan de randen van de samenleving ophoudt, komt Pompidou binnen met deze sculptuur op haar rug en is zo naïef te denken dat zij haar monument daar kan plaatsen, en probeert er het beste plekje voor te vinden. Ik zweette, de sculptuur was erg zwaar: het is moeilijk een geschiedenis in een ander historisch domein te dragen. Wie geeft waarde waaraan en waarom? Waar staan zowel Pompidou als het Dagestaanse Museum voor Beeldende Kunst voor, en hoe kunnen deze twee verhalen samensmelten en een visie voor een collectieve toekomst of zelfs heden vormen?’

‘Ik zie Super Taus niet als een manier om mannelijke zwaktes te benadrukken. Het is een hommage aan onzichtbare vrouwelijke arbeid en natuurlijk een grap, een manier om lichtvoetig te spreken over iets wat doorgaans enkel in zware documentaires over de algemene onderdrukking van vrouwen wordt getoond. Daarnaast heb ik interesse in de zelfrepresentatie van het mannelijk lichaam en de manier waarop de mannelijkheidscrisis daarin een rol speelt. Naar mijn idee wordt de man net zo veel onderdrukt, wat duidelijk wordt in een paar kleinere werken waarin ik de lichaamstaal van mannen verzamel: het zitten, het lopen. Hoe handhaaf je je mannelijkheid in een land dat geen richting geeft, of een waardesysteem heeft en dat kopje onder gaat in de consumptiemaatschappij? Je koopt een auto! In de video Fast and Furious, die is bedoeld als een satirisch commentaar op deze cultuur, raken de mannen de met dierenvellen beplakte auto vol bewondering en nieuwsgierigheid aan en vergeten ze hun gebruikelijke performance op te voeren. Ik hoop dat de samenleving met andere ogen naar zichzelf kijkt na het zien van mijn werk.’

‘Ik dacht na over wat er gebeurd is op mijn bruiloft met meer dan vijfhonderd voor mij vreemde gasten en wat die voor traumatiserende werking op mij heeft gehad. Ik maak wel eens de grap dat ik ergens door getraumatiseerd raak en er vervolgens werk over maak om het te kunnen verwerken. Maar ik zie het niet echt meer als een werk, eerder als parallelle praktijk die ik als onderzoek of experiment zou omschrijven.’

‘Een deel van mijn praktijk is onderzoek. Het kan worden tentoongesteld als iets dat mijn kunst voedt, maar ik wil het niet als werk etiketteren of verkopen. Vroeger werkte ik nog wel met bestaande documentaire beelden, maar dat doe ik niet meer. Nu zie ik archiefvideo’s als enkel dat. Voor Tightrope heb ik archiefmateriaal uit films verzameld en is mijn studiomanager naar koorddansfestivals in de bergen geweest. We zijn alle lokale circusscholen afgegaan. Uiteindelijk is het een video geworden van een man die op een koord tussen twee bergen loopt en de hele kunstgeschiedenis van Dagestan, bestaande uit 61 geselecteerd werken, van de ene naar de andere kant brengt.’

‘Het was eerst een experiment met betrekking tot het lichaam. Tijdens het onderzoek voor Tightrope stuitte ik op het bestaan van menselijke piramides. Het werk geeft de vergane geschiedenis aan en gaat over een denkbeeldige, samengestelde collectie. De performance gaat over het heden, het lichaam en de structuur ervan. Een paar dagen geleden vertelde een vrouw me het verhaal over een vallende bronzen sculptuur in een museum. Een vrouw sprong naar voren en ving het op voordat het de grond kon raken. De impuls je lichaam op te offeren voor de beeldende kunst fascineert me. Daarnaast is de beeldende kunst naar Dagestan gekomen via kunstenaars die met Russische troepen meereisden. Dat is ook wat de kunst toentertijd progressief heeft gemaakt. Ik wilde benadrukken dat totale autonomie in de kunst een illusie is.’

‘Puur toeval. Ik deed onderzoek voor Gamsutl en ontdekte een video van Hitler met een taart met daarop de Kaspische zee afgebeeld. Een stuk van Azerbeidzjan werd hem op een bordje aangeboden. Dat toont letterlijk en precies de nog steeds actuele geografische gulzigheid. Het is overigens waarschijnlijk een Russische propagandavideo, want er is geen frame waar zowel Hitler als de taart in beeld zijn. Dat was het begin van allerlei experimenten. Ik had nooit gedacht dat voedsel als kunstwerk mensen zo moeiteloos kon samenbrengen en tegelijkertijd zoveel vraagstukken kon opleveren. Voor Melt heb ik een zwartgeblakerde, plat gedrukte euro in transparante geleiballen op een chocoladehouder geplaatst. Ik werd uitgenodigd door de organisatie, waarom zou ik dan niets iets maken wat het brein stimuleert? Voor weer een andere performance heb ik een parelsnoer gemaakt dat ik gedurende een diner opat. Ik hou van de efemere kwaliteit van voedsel en het feit dat ideeën zich op zo’n directe en aangename manieren kunnen uiten.’

‘Elk idee heeft een perfect medium om zich in te uiten, bij mij is dat voedsel, video’s, performances. Het laat geen sporen na, enkel een gevoel of een gedachte bij de kijker. Ik heb in een eerder stadium werk gemaakt dat een afgeleide was van Karakul, enkel met het vooruitzicht het te verkopen. Dat is ook gelukt, maar ik kwam er toen pas achter wat voor een verschrikkelijk compromis dat was. Alle betekenis van het werk zat al in de video. Eigenlijk zou niemand een video moeten bewerken en hardhandig in stills snijden.’