metropolis m

‘Juist omdat werken met keramiek als een speciaal ambacht gezien werd, een kunde die ver afstond van de hippe kunstpraktijken en bewegingen, en daarbij verguisd werd door de kunstwereld, spreekt het nu een bepaald type kunstenaar aan. Het was een van de weinige materialen die nog onaangeraakt leek. Daarom werd het juist zo aantrekkelijk. Het is lang beschouwd als een perifere, lage vorm van kunst, maar het profiteert nu volop van een bredere opgeleefde interesse in sculptuur. Het is een lichamelijke techniek, men moet kneden en modelleren. En daarnaast kan het gerelateerd worden aan een nieuw soort figuratie. Toch willen we niet spreken van een ceramic turn, zoals de tentoonstelling CERAMIX hopelijk laat zien. Keramiek wordt al lang door moderne kunstenaars en avant-garde bewegingen gebruikt. Het kwam in zwang tijdens de overgang van de negentiende- naar de twintigste-eeuw en kan direct gelinkt worden aan het idee van modernisme.’

‘Het mooie aan keramiek is dat de inhoud en techniek nauw met elkaar verbonden zijn. Men moet het modelleren en bakken beheersen. De kunstenaar moet samenwerken met specialisten wanneer men speciale ovens wil gebruiken of het object wil kleuren. Misschien moet het werk meerdere keren de oven in of treedt er een onverwachte reactie op tijdens het bakken. Het is technisch, maar ook een erg ruw proces. Het is organisch en fysiek, maar ook gebonden aan een brede geschiedenis van vormen en tradities. Alles wat met keramiek gedaan wordt zit vol met referenties, omdat het zo’n oud en technisch ambacht is. Je houdt je dus automatisch bezig met de inhoud, of je wilt of niet. Het is een veeleisend materiaal en dus heel erg interessant om te onderzoeken vanuit een kunsthistorisch oogpunt.’

‘Elke kunstenaar uit de tentoonstelling zal zijn eigen motivering hebben. We hebben geprobeerd deze verschillende beweegredenen te onderscheiden in CERAMIX door chronologische en thematische zalen in te richten. We hebben zelfs een zaal gericht op het gebruik van klei in aan performance gerelateerde werken. Keramische kunst kent veel connotaties. Het is gelinkt aan de geschiedenis van het ambacht, decoratie, het kolonialisme. Het is door veel kunstenaars en kunsthistorici erg veronachtzaamd. Al deze en nog andere redenen kunnen aanleiding zijn om het materiaal te gebruiken. Het vormde bijvoorbeeld in de jaren vijftig de basis voor een opleving van sculptuur aan de Westkust bij Los Angeles, toen door onder andere de Otis Group (opgericht door Peter Voulkos) figuratieve keramiek gemaakt werd die in contrast stond met de picturale en abstractie traditie aan de Oostkust. Op hetzelfde moment gebruikten Japanse kunstenaars als Shikokai and Sodeisha keramiek op een compleet nieuwe, abstracte manier die in contrast staat met de oude ambachtelijke traditie.’

‘Jeff Koons is zeker het meest bekend, maar de tentoonstelling laat zien dat er veel meer kunstenaars zijn die op hetzelfde moment, eind jaren tachtig, keramiek gingen gebruiken. Luigi Ontani bijvoorbeeld, die veel zelfportretten maakt. Ook Thomas Schütte en Johan Creten begonnen juist in die tijd met hun keramische experimenten. En Grayson Perry won in 1983 de Turner Prize als eerste keramiekkunstenaar.’

‘We hebben ervoor gekozen een breed overzicht te geven om te laten zien hoe rijk de traditie van de keramische sculptuur is. Ook wilden we een parallelle geschiedenis van de moderniteit schetsen daan de hand van keramiek door de eeuwen heen en gespreid over de verschillende continenten. Keramische kunst is geen modegril of trend; het kent een lange geschiedenis met protagonisten en centra die nodig opnieuw bestudeerd moeten worden. Er zijn altijd veel kunstenaars gefascineerd geweest door het materiaal en velen hebben een deel van hun carrière gewijd aan het ontdekken van de geheimen achter het bakproces.
De tentoonstelling bestaat grofweg uit twee delen: het moderne en het hedendaagse deel. Het eerste volgt een chronologie die begint bij Paul Gauguin en Auguste Rodin, vervolgens de Europese avant-gardes uit het begin van de twintigste eeuw onderzoekt, met werk van belangrijke figuren als Picasso en Miró. Het gaat dan door met de informelen in Europa uit de jaren zestig en zeventig en toont een grote variëteit aan de hedendaagse klei-experimenten uit Japan en de Verenigde Staten. Kunstenaars als Ai Weiwei, Ni Haifeng, Rachel Kneebone, Klara Kristalova, Gabriel Orozco, Rosemarie Trockel, om er enkelen ten omen, zullen werk tonen.
Het andere deel is meer thematisch van opzet met categorieën als het groteske, de moderne curiositeit, engagement en het kritische discours, de installatie, de performance et cetera.’

‘Paul Gauguin zei in 1889: ’Ceramic is not a futility’. De kunstwereld geeft hem vandaag de dag gelijk. Het is een belangrijke geschiedenis die herontdekt wordt in al zijn complexiteit. Keramiek is daarbij misschien het enige materiaal dat niet gebonden is aan een regio of continent. Het heeft gemeenschappelijke wortels in de Europese, Aziatische, Afrikaanse en Amerikaanse tradities. Dat geeft de mogelijkheid de kunst op een mondiale schaal te bekijken.’