metropolis m

Mönchengladbach (DE)

Museum Abteiberg

22/06/2013 – 10/11/2013

‘Wo sollen wir anfangen?’, vragen twee bezoekers van Museum Abteiberg zich af bij het betreden van het museum. Textiles: Open Letter heeft echter geen begin of einde. De tentoonstelling meandert door het gebouw, niet dwingend en niet apart van de collectiepresentatie; een opzet die bewust gekozen is om de scheidslijn tussen textielkunst en beeldende kunst te doen verdwijnen, en haar te bevrijden van stigma’s als toegepaste kunst, hobbyisme, vrouwenkunst.

Er wordt een aantal momenten in de geschiedenis uitgelicht waar kunst en textiel elkaar kruisen: ten tijde van het Bauhaus, in de revolutionaire jaren zestig en zeventig en in de huidige kunstpraktijk. Soms in tijdgebonden groepen, soms diachronisch. Hier en daar is de presentatie aangevuld met documentair materiaal uit archieven en historische collecties, zoals de particuliere collectie van de onlangs overleden verzamelaar Seth Siegelaub, of, in het geval van de koptische stalen, uit de verzameling van het museum.

De keuze van de werken is niet strikt gebonden aan textiel. Ook fotografie en andere media vinden hun plek. De focus ligt op universele waarden als concept en abstractie; begrippen die in de collectie van Museum Abteiberg ook een belangrijke rol spelen. Met werk van onder anderen Sheila Hicks, Sheela Gowda, Eva Hesse, Agnes Martin en Cildo Meireles levert het een rijk, vibrerend geheel op dat nergens pretendeert compleet te zijn of een visie wil opdringen.

Werd co-curator Grant Watson er in een eerdere tentoonstelling over de politieke kant van textiel nog van beticht bang te zijn voor ‘de meest tuttige aller textielkunst, de fibre art uit de jaren zestig en zeventig’, nu steelt die omstreden kunstvorm de show. In een spectaculaire, vrijwel kleurloze zaal hangen robuuste driedimensionale werken vrij in de ruimte. Aan de muur hun platte tegenhangers. Een glansrol is weggelegd voor het Stedelijk Museum Amsterdam: hot spot in de hoogtijdagen van de textielkunst, de jaren zeventig, met een actief verzamel- en tentoonstellingsbeleid en hofleverancier van het merendeel van de werken in deze zaal. Daarnaast wordt correspondentie tussen conservatoren en kunstenaars getoond en catalogi van toonaangevende tentoonstellingen over het onderwerp.

Nederland is überhaupt goed vertegenwoordigd met werk van onder anderen Ria van Eyk, Loes van der Horst, Kitty van der Mijll Dekker (Bauhaus), Willem de Rooij en Vincent Vulsma. Van laatstgenoemde jonge kunstenaar is een werk te zien waarin hij een detail van een 18e-eeuws chintz patroon met behulp van een huis- tuin en keukenscanner heeft uitvergroot en vervolgens door een computergestuurd Jacquard weefgetouw heeft laten uitvoeren. De lap refereert aan de rijke textielgeschiedenis van India, doorgetrokken naar de hedendaagse ongelijke verdeling van kapitaal en arbeid.

Op de marmeren museumvloer voor Vulsma’s werk ligt een net. De lijnen lijken een plattegrond te vormen; de titel villa mallet stevens verwijst eveneens naar architectuur. Het werk blijkt niet door de kunstenaar Leonor Antunes zelf geknoopt, maar door Portugese vissers. Die scheiding van bedenker en maker was iets waar een eerdere generatie zich hevig tegen verzette. Het op het eerste oog zeer overeenkomstige Luchtige omlijning (1979) van Desirée Scholten vormt daarin een mooie tegenhanger. Zo biedt Textiles: Open Letter tal van dwarsverbanden maar is bovenal een bonte verzameling van interessante werken.

De tentoonstelling maakt onderdeel uit van een tweejarig onderzoeksproject dat in 2012 aanving. In lezingen, seminars en exposities wordt een inhaalslag gemaakt in de theoretisering en inbedding van textiel in het hedendaagse kunstdiscours en de canon. De vorderingen zijn te volgen op www.textilesopenletter.info. Voor volgend jaar staat wederom een tentoonstelling gepland, ditmaal in Wenen. Dan worden de opgedane inzichten ook gepresenteerd in de vorm van een publicatie en kunnen we pas echt opmaken wat de zoektocht en missie hebben opgeleverd.

Victoria Anastasyadis is freelance designhistoricus en -criticus, Amsterdam