Thomas Hirschhorn
Thomas Hirschhorn
Wasserette
Wasserette
Thomas Hirschhorns recente expositie Laundrette in de Stephan Friedman Gallery in Londen bestaat uit een nagemaakte wasserette. De vierkante witte ruimte van de galerie is van vloer tot plafond bedekt met goedkope linoleumvloerbedekking, behang en plakband – het materiaal waar Hirschhorn berucht om is. Stukken architectuur, zoals pilaren en een nep ventilatiesysteem zijn toegevoegd, elk bedekt met verschillend gekleurd tape. Binnenin de omgebouwde ruimte staan kartonnen wasmachines en centrifuges naast elkaar, samen met het soort meubels dat je meestal in een wasserette tegenkomt. De ruimte staat vol parafernalia als wasmanden en nepplanten, alles verankerd met dikke kettingen. Daarnaast heeft Hirschhorn de ruimte helemaal volgeplempt met knipsels, stickers, boeken over filosofie en sociologie en plastic zakken uit Engelse supermarkten. Op de muren zijn politieke leuzen gespoten.
Meest aantrekkelijk zijn de videoloops, die de plek van de was in de wasmachines en centrifuges hebben ingenomen. Twee thema’s spelen in de zestien machines: fragmenten van rampen en weergaven van simpele, monotone activiteiten. De fragmenten van rampen zijn bijna onverdraaglijk. Ze documenteren verschillende situaties waarin mensen op de meest verschrikkelijke manieren worden vermoord. Deze fragmenten zijn een beangstigende herinnering aan het feit dat nieuwsbeelden, zonder de context van een nieuwsbericht, ondraaglijk zijn om te zien. Het herinnert ons er ook aan hoe we inmiddels gewend zijn geraakt aan een bepaald soort van beelden, zonder er nog echt op te kunnen reageren. Het thema van een aantal andere video’s staat hiermee scherp in contrast, althans op het eerste gezicht. Ze tonen een paar naakte benen die een trap op en af lopen, een man die eindeloos zijn hoofd kaalscheert, blikjes frisdrank die worden leeggegoten in het toilet – en bieden een welkome onderbreking van de rampspoed van de andere. Deze veel toegankelijkere activiteiten zijn echter even eindeloos als afgezaagd en tegelijk gestoord en verwarrend. De films zijn al snel niet meer te harden. Het contrast en de kleuren van de monitoren staan op de uiterste stand, waardoor het beeld er onscherp uitziet, zodat de inhoud zowel wordt verduisterd als versterkt.
Thomas Hirschhorns werk is altijd een rommeltje, zowel in onderwerp als uitvoering. Hij staat bekend om het gebruik van goedkoop glimmend materiaal, van tape en folie, een heldere belichting en een enorme hoeveelheid spullen. Zijn onderwerpen haalt hij overal vandaan: sport, hobby, geschiedenis, geheugen, politiek, filosofie, de praktijk van alledag, et cetera. Zaken die anders niet zo snel met elkaar in verband worden gebracht, zijn hier aan elkaar gerelateerd. Het is kunst over politiek en democratische kwesties of, zoals hij het zelf liever zou zeggen, kunst die politiek is. Dat geldt zeker voor Laundrette. In eerste instantie ziet het er ongebruikelijk gestructureerd uit, een duidelijke gelijkenis met een wasserette, maar zodra de verschillende video’s en teksten zichtbaar worden, blijkt er sprake van een heel complexe constructie.
Dit is een tentoonstelling met vele lagen en betekenissen, misschien te veel om te verwoorden. De hoeveelheid informatie lijkt eindeloos, en hoe meer je kijkt hoe meer er is. Bepaalde thema’s springen er echter uit. Er is iets met tijd in een wasserette: wat we ermee doen, wat het doden van de tijd en het verspillen ervan eigenlijk is. Het spanningsveld tussen betekenisvol en betekenisloos dringt zich ook op in de video’s van monotone aardse bezigheden. De teksten in Laundrette, de artikelen, magazines en boeken daarentegen beslaan een breed scala aan thema’s. Of het nu ‘goede’ of ‘slechte’ literatuur is (een onderscheid dat in deze installatie sowieso niet bestaat), ze houden zich bezig met het menselijk leven op een of andere manier, of het nu een artikel over diëten is of een theoretisch boek over gelijkheid der seksen. Het is ook een portret van de mensheid, een naakt portret. We moeten allemaal onze was doen, zowel in termen van het wassen van de kleren als het reinigen van ons bewustzijn.
Het werk heeft het effect van een slag in het gezicht, maar er zit toch ook humor in. Op de een of andere manier is het zelfs het gevoel voor humor dat de tentoonstelling zo onontkoombaar maakt. Zonder de minste verwijzing naar moraliteit en sentimentaliteit is het een eenvoudige vertoning van de problemen van de mensheid, democratie, de samenleving en het leven in zijn meest afschuwwekkende en ontroerende vorm. Thomas Hirschhorn is vaak gevraagd over het sterke licht in zijn installaties. Zijn antwoord: er is niets te verbergen.
Katarina Wadstein
Thomas Hirschhorn
LaundretteStephen Friedman Gallery
Londen 16 juni – 21 juli
Katarina Wadstein