metropolis m

In het midden van een openbaar plein staat een opzichtig kristallen gebouw (Proposal for a Crystal Building, 2003); een gouden huis contrasteert sterk met een grimmig woestijnlandschap (Golden House, 2003); een deftig residentieel gebouw wordt omgeven door een weelderig Hof van Eden (Building # 34, 2003). Deze vreemde tegenstellingen zijn kenmerkend voor de sculpturen en installaties van Iman Issa (Cairo, 1979). Iman Issa maakt deel uit van de nieuwe generatie in Cairo wonende kunstenaars. Haar werk gaat over architecturale vormen en hoe de betekenis ervan bepaald of gesuggereerd wordt door de omgeving waarin ze geplaatst zijn en de materialen waarvan ze gemaakt zijn. Deze relaties worden getoond als de verbeelding van een sociale en culturele conditionering. Issa richt zich met haar onderzoek in eerste instantie op de ongerijmdheden tussen vorm en functie en benadrukt dit door de vreemde plaatsing van haar objecten en het toekennen van een nieuwe, maar vaak onduidelijke functionaliteit. Hoe vervreemdend het ook lijkt, de expliciete tegenstellingen in het werk maken ook dat je het als open ervaart.

Het werk Meeting Point, een opdracht van het Museo del Arte Contemporanea de Roma (MACRO) voor de tentoonstelling Mediterraneans (2004), bestaat uit vier digitaal gemanipuleerde foto’s van gemodificeerde landschappen of stedelijke plekken (tussengebieden) die zo zijn bewerkt dat ze een surrealistische, poëtische, bizarre, buitenaardse uitstraling kregen: een gouden busstop op een stoeprand, een kiosk in een voetgangerstunnel, een toren die zich opdringt aan een stadslandschap, een perron in een tuin. De installatie, die bestaat uit vier grote kleurenfoto’s (Bus Station, Platform, Tower en Kiosk) wordt gepresenteerd in een relatief kleine, witte kubus die het verleidelijke karakter van de presentatie versterkt. De compositie van de foto’s blijft intact en samenhangend door de rigide, geometrische vormen waaruit ze zijn opgebouwd. Ze gaan over het stedelijke landschap, over ruimten die een mix laten zien van monumentale, publieke structuren en individuele ruimten die mogelijk geconstrueerd zijn door een afwezige, heroïsche figuur. De foto’s bevatten geen duidelijke referenties behalve dan die door de toeschouwer voortdurend zelf worden gemaakt, die het werk probeert te plaatsen in een sociale context. Het werk in zijn geheel wordt gepresenteerd als een schouwspel dat elk mogelijk onderscheid in klasse, etniciteit of cultuur ontkent.

Het werk Building # 34 (2003) for Going Places: A Project for Public Buses was het eerste tweedimensionale project van Issa, speciaal gemaakt voor reclameborden of de cross-town bussen in Cairo. Building # 34 is een met de computer samengestelde collage van kitscherige posters die een paradijselijk landschap rondom een nogal onbestemd appartementengebouw in Cairo afbeeldt. Dit werk, haar eerste site-specific opdracht, is zowel kritisch ten aanzien van het beeld van rijkdom dat advertenties ‘verkopen’, als dat het een reflectie is op een esthetisch oordeel en de kloof tussen de esthetiek van het verlangen en de esthetiek van het leven. Kortom, fantasie of levensvatbare utopie, het werk laat cultureel bepaalde codes van structuren en landschappen zien.

Golden House (2003) is een kubus, een open ruimte van twee bij twee bij twee meter, die aan de buitenkant helemaal bedekt is met glitterend goud. Het object staat in het midden van een woestijn van zandduinen, maar vlakbij een snelweg. Dit object laat het dualisme tussen het publieke en het private zien; publiek vanwege de locatie waar het is neergezet en privé vanwege de binnenruimte van het werk. Door het reflecterende materiaal dat is gebruikt, wordt een soort fantastische illusie van grootsheid geschapen die de relatie tussen waardesystemen, materialiteit en functionalisme onderstreept. Net als in eerder werk van Issa waarin ze kristal, gekleurde spiegels, licht en holografisch papier gebruikte, ondermijnt en vervormt het materiaal van Golden House de gebruikelijke, esthetische normen.

De monumenten en structuren van Iman Issa presenteren zich als schouwspelen die een vaststaand begrip van functionaliteit ontkennen, terwijl ze – zonder in een karikatuur te vervallen – een opening bieden voor nieuwe betekenissen. De absurditeit van de materialen die ze gebruikt, communiceert de behoefte van ‘het etaleren’ en de illusie van een waardesysteem. Wanneer je als toeschouwer de ruimten die ze creëert probeert te benaderen, voel je een bepaalde afstand, en toch zijn ze ook te beschouwen als een utopisch testament. Wat gebeurt er als een utopie niet meer is dan een spektakel zonder functie of sociale consequentie? Dat zou een vraag kunnen zijn die haar werk oproept.

Mai Abu ElDahab is freelance curator, wonend en werkend in Cairo. Ze nam in 2002 deel aan het Curatorial Training Programme van De Appel. Ze was enige tijd curator-in-residence bij het ISCP programma in New York. Ze zal als assistent-curator betrokken zijn bij de volgende Berlijn Biennale en onlangs benoemd als co-curator voor Manifesta 6, die in 2006 plaatsvindt in Nicosia, Cyprus.