metropolis m

Bij Stroom blijkt uit een kleine presentatie dat het niet veel had gescheeld of Den Haag had niet alleen een Vredespaleis gehad, dit jaar 100 jaar oud, maar ook een complete wijk die was gewijd aan de wereldvrede.

Aan het begin van de twintigste eeuw benaderde dr PH Eijkman architect De Bazel om een plan te maken voor een nieuwe stad, een Wereldhoofdstad in de duinen nabij Den Haag. Daar zou alle mogelijke kennis van de wereld van wetenschappers en kunstenaars ingrote academies bijeengebracht worden, om in gemeenschappelijkheid te werken aan de oplossing van alle mogelijke wereldproblemen. Naast kenniscentrum en bovenmodale campus, zou de stad ook een modelstad moeten worden voor de arbeider, met volkskeukens en andere gemeenschappelijke voorzieningen.

Arnold Mosselman, bibliothecaris van Stroom Den Haag, heeft het hele idee uitgezocht en er in de bibliotheek en de etalage van Stroom een presentatie aan gewijd. Daarnaast schreef hij de tekst De Wereldhoofdstad van het Internationalisme bij Den Haag, die onlangs is gepubliceerd op de website geschiedenis.nl.

De arts Dr Eijkman ontwikkelde het plan voor de Wereldhoofdstad vanaf 1903, hij richtte een ‘Voorbereidend Bureau der Stichting voor Internationalisme’ op en benaderde de architect De Bazel die het stedenbouwkundig ontwerp moest gaan leveren. Mosselman schrijft dat de stad bij oprichting zou moeten bestaan uit een drietal grote internationale academies, te weten een ‘Internationale Academie voor Antropologie’, een ‘Internationale Academie voor Schone Kunsten’, en een ‘Internationale Academie voor Pedagogie, Hygiëne en Economie´, waar topwetenschappers uit de hele wereld aan verbonden zouden moeten zijn.

In de tijd van het plan van Eijkman werd er ook gewerkt aan de oprichting van het Vredespaleis. Dit internationale gerechtshof dat is opgericht om geschillen tussen volkeren juridisch in plaats van militair op te lossen, was een geschenk aan de wereldgemeenschap van de Amerikaanse magnaat Andrew Carnegie. Den Haag werd om allerlei redenen uitverkoren, vooral omdat Nederland destijds buiten de gevarenzône van veel confliceten leek te liggen, en bovendien de bakermat is van het internationaal recht, dankzij Constantijn Huygens.

Eijkman verbond in gedachten zijn grootse plan voor een Wereldhoofdstad met de stichting van dit Vredespaleis en integreerde het toekomstige paleis alvast in zijn ‘Nieuwe Athene’. Hij bepaalde zelfs de plek van het gerechtshof, midden in de duinen, op een hoge, van verre zichtbare plaats.

Ondanks de lobby die Eijkman had opgezet ging Carnegie er niet in mee. Samen met de Nederlandse regering koos hij voor de bouwlocatie van het Vredespaleis aan de rand van Zorgvliet, dichtbij het centrum van Den Haag. Het gemeentebestuur vond de locatie in de duinen te ver van de binnenstad af liggen, en verwierp zelfs het gehele plan van Eijkman, dat te ambitieus en te duur werd gevonden, en bovendien te persoonlijk en te theoretisch.

De Stichting bleef zich na dit besluit nog een paar jaar sterk maken voor de plannen, maar in 1912 werd het Voorbereidend Bureau van de Stichting voor Internationalisme gesloten. Pieter Eijkman stierf op 3 mei 1914, 51 jaar oud, in Bad-Nauheim.

Mosselman rakelt de fascinerende geschiedenis op in het kader van het programma See You in The Hague van Stroom bestaand uit onder meer de huidige tentoonstelling gewijd aan de Nederlandse kunstenaar Charles van Otterdijk, en een werk in de openbare ruimte van Sam Durant dat wordt opgeleverd in de Internationale Zone van Den Haag. Op zondag 29 september gaf Marco Scotini een lezing over The Disobedience Archive. In dat verband is ook de nieuwe Open! gepresenteerd.

Beeld courtesy de kunstenaar en Stroom Den Haag