metropolis m

Eigenlijk zijn alle mensen die ik in mijn vak bewonder erg ongelukkig. Sterker nog, ze plegen verontrustend vaak zelfmoord.

Vandaag nog stroomde mijn Facebook-wall vol met berichten over de zelfmoord van de jonge Chinese fotograaf Ren Hang. In zijn werk zie je hoe hij op obsessieve wijze de hele dag niks anders lijkt te doen dan van mooie blote Chinese jongens en meisjes, prachtige seksueel geladen sculpturen maken en die fotograferen. Precies dat obsessieve maakt dat hij zo goed is, en waarschijnlijk ook dat hij nu niet meer leeft. Die tegenstelling, die vind ik lastig.

Mijn scriptie op de kunstacademie ging over drie van mijn helden: Diane Arbus, Pieter-Hugo en Boris Mikhailov. Dat waren drie grootheden van wie ik dacht dat als ik ooit maar een beetje in de buurt zou kunnen komen van hun talent, ik met een gerust hart door het leven zou kunnen gaan om vervolgens rustig te sterven, wel graag in die volgorde.

Diane Arbus is de eerste die mij op de kunstacademie richting de camera dreef. Haar portretten van alle mogelijke voortbrengselen van het menselijke ras in al hun schoonheid en kwetsbaarheid, lieten mij zien wat een magisch avontuur het kan zijn om met je camera op stap te gaan. Dat fotograferen je diep in het leven van mensen brengt waar je anders nooit mee in contact zou komen.

Maar ook Diane Arbus was obsessief, altijd de volgende foto najagend en ongelukkig. Ook Diane Arbus pleegde zelfmoord.

Ik herken dat obsessieve. Er zijn tijden geweest dat ik zo graag iedereen wilde fotograferen, dat ik niet meer naar buiten durfde, bang dat ik een interessant persoon tegenkwam en dan van mezelf weer zou moeten proberen me in zijn of haar leven te manoeuvreren. Of dat ik juist drie keer op een rij van mezelf oud en nieuw achter de computer moest vieren om te zien of er rond middernacht mensen alleen achter de webcam zaten die het ok zou vinden als ik en mijn camera langskwamen.

Nog twee helden over om van te leren hoe het dan wel moet.

De Zuid-Afrikaanse fotograaf Pieter-Hugo ontmoette ik twee jaar geleden tijdens een gecureerde portfolio-viewing in Fotomuseum Winterthur, waar hij één van de experts was. Ik had fantasieën waarbij wij tot diep in de nacht onder het genot van whiskey over fotograferen zouden praten. Het ging anders: Pieter-Hugo was niet zo gecharmeerd van mij of mijn werk als ik gehoopt had en het is erg moeilijk iemand nog als held te hebben als hij onaardig tegen je doet. Bovendien vind ik zijn werk sinds hij een kind heeft gekregen (en dus waarschijnlijk ook gelukkig is) behoorlijk ingedut .

Nog één held over: de tachtigjarige uit voormalig Oekraïne komende fotograaf Boris Mikhailov, die portretten maakt die zowel extreem speels als extreem rauw kunnen zijn.

Galerie Ron Mandos (die mij vertegenwoordigt) had uit zichzelf bedacht dat ik een duoshow met hem zou krijgen. Zelf had ik niet durven dromen dat zoiets ook maar mogelijk zou zijn. Tegelijkertijd was ik ook doodsbang: mijn laatste held en zo meteen blijkt ook Boris niet aardig! Of nog erger: is ook hij suïcidaal!

Obsessief was hij wel: tijdens zijn gehele bezoek aan Nederland heb ik hem geen moment zonder zijn camera in zijn hand gezien. Zelfs tijdens de opening worstelde hij zich regelmatig los uit gesprekken om stiekem vanuit een hoekje wat rijke verzamelaars te fotograferen. Maar het is obsessief op een andere manier. Het tachtigjarige mannetje verandert opeens in een kind met pretoogjes dat stiekem kattenkwaad uithaalt. Zo maakt hij wel driehonderd foto’s per dag, vertelt zijn vrouw Vita me. Hij bekijkt ze bijna nooit meer terug, ‘but ik keeps him happy, at least happy enough, taking photo’s is for him as breathing’. Het gekke is dat je dat in zijn foto’s terugziet. Zijn werk is extreem heftig, het toont vaak de absolute onderklasse van de voormalig Sovjet-Unie, kinderen die wodka drinken, mannen en vrouwen die hun tumoren laten zien. En toch zie je dat ze contrasterend met het onderwerp met een kinderlijk enthousiasme zijn gemaakt.

Vervolgens loopt Vita naar Boris en beginnen ze hartstochtelijk te zoenen als twee smoorverliefde pubers, hoogbejaard qua leeftijd. Misschien kan het toch: obsessief en extreem goed zijn en op gezette tijden toch gelukkig genoeg om er geen einde aan te maken.